ଚନ୍ଦନ ଗଛ

ଚନ୍ଦନ ବୃକ୍ଷର ଗୁରୁତ୍ଵ

ସମଗ୍ର ମାନବ ଜାତିକୁ ଚନ୍ଦନ ବୃକ୍ଷ ପ୍ରକୃତିର ଅମୂଲ୍ୟତମ ଉପହାର କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ  । ଏହି ଦେବଯୋଗ୍ୟ ବୃକ୍ଷଟି ନିଜର ଅଦ୍ଵିତୀୟ ସୁଗନ୍ଧ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ମହତ୍ତ୍ଵ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଯେପରି ଭାରତୀୟ ଜନଜୀବନରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଗୁରୁତ୍ଵ ଲାଭ କରିଛି  ।  ସେହିପରି ଔଷଧୀୟ ଉପଯୋଗିତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ବେଶ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ  ଅଟେ  ।

ଚନ୍ଦନ ବୃକ୍ଷ ଭାରତର ସର୍ବାଧିକ ୨୦ଟି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ  ବ୍ୟବସାୟିକ ଔଷଧୀୟ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି  । ମୂଲ୍ୟ ଓ ଉପଯୋଗୀତା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଔଷଧୀୟ ଗଛ ତୁଳନାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ଉଚ୍ଚରେ ରହିଆସିଛି  । ସୁତରାଂ ବ୍ୟବସାୟିକ ଭିତ୍ତିରେ ଏହାର କୃଷିକରଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲାଭଦାୟକ ଅଟେ  ।

ଚନ୍ଦନ ବୃକ୍ଷର ବିଭିନ୍ନ ନାମ : -

• ବୈଜ୍ଞାନିକ ନାମ : ସାନ୍ତାଲମ ଆଲବମ
• ବଂଶ : ସାନ୍ତାଲାସି

ଆଞ୍ଚଳିକ ଭାଷାଗତ ନାମ : -

• ଓଡିଆ – ଚନ୍ଦନ
• ସଂସ୍କୃତ – ଚନ୍ଦନ
• ତେଲୁଗୁ-  ଚନ୍ଦନମ୍ ,  ଚକ୍କା, ଶ୍ରୀଗନ୍ଦାପୁମାନୁ
• କନ୍ନଡ- ଗଣ୍ଡଡା , ଶ୍ରୀଗନ୍ଧା, ବଭନ୍ନା ,
• ଇଂରାଜୀ-  sandal wood

ଚନ୍ଦନ ଗଛର ପରିଚୟ

ଏହା ଏକ ମଧ୍ୟମ ଧରଣର (୧୦ରୁ ୧୫ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ବିଶିଷ୍ଟ ) ବହୁ ବର୍ଷାୟୁ, ଚିରହରିତ ଓ ଅର୍ଦ୍ଧ ପରଜୀବୀ ବୃକ୍ଷ ଅଟେ । ଏହାର ଶାଖାଗୁଡିକ ନମନୀୟ ଓ ଦୋଳାୟମାନ ଅଟେ  । ଏହାର ବକ୍କଳ ଗାଢ ଧୂସର ରଙ୍ଗ ଓ ସାମାନ୍ୟ ଆବଡାଖାବଡା । ପତ୍ରଗୁଡିକ ସରଳ ପରସ୍ପର ବିପରୀତମୁଖୀ , ବୃତ୍ତାଭସ୍ତାକାର , ଅଗ୍ରଭାଗ ବର୍ଚ୍ଛାକାର , ଅଖଣ୍ଡ ଓ ମସୃଣ  । ଫଳ ଗୁଡିକ ଉଭୟ ଲିଙ୍ଗୀ, ବାଇଗଣୀ ବା ନାଲି ମିଶା ବାଇଗଣ ରଙ୍ଗଯୁକ୍ତ ଓ ଅଗ୍ରଜ ବା କକ୍ଷଜ ସସିମ ସ୍ତବକରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ରହିଥାନ୍ତି । ଏହାର ଫଳ କ୍ଷୁଦ୍ର ଗୋଲାକୃତି , କଠିନ ଆବରଣଯୁକ୍ତ ଓ ବାଇଗଣୀ ରଙ୍ଗ ଅଟେ  । ଏହାର ମଞ୍ଜିଗୁଡିକ କଠିନ ଚିକ୍କଣ ଓ ଧଳା ରଙ୍ଗବିଶିଷ୍ଟ  । ଏହାର ମଞ୍ଜ କାଠ ଈଷତ ହଳଦୀ ରଙ୍ଗ ଓ ସୁଗନ୍ଧମୟ । ସାତବର୍ଷ ଆୟୁପରେ ଏଥିରେ ମଞ୍ଜି କାଠ (ଚନ୍ଦନର ସର୍ବାଧିକ ଉପଯୋଗୀ ଅଂଶ) ମିଳିଥାଏ ଏବଂ ୧୫ ବର୍ଷୀଆ ଗଛର ମଞ୍ଜ କାଠରୁ ତେଲ ନିଷ୍କାସନ କରାଯାଇଥାଏ । ଗଛର ଆୟୁ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ତେଲର ମାତ୍ରା ବଢିଥାଏ । ଚନ୍ଦନ ଗଛର ଚେରରୁ ଅଧିକ ମାତ୍ରାରେ ତେଲ ମିଳିଥାଏ  ।

ପରିବ୍ୟାପ୍ତ : ଏହା ଭାରତର ମୁଖ୍ୟତଃ କର୍ଣ୍ଣାଟକ , ତାମିଲନାଡୁ ଓ କେରଳ ରାଜ୍ୟରେ ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନଠାରୁ ୧୨୦୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ  ।

ପ୍ରୟୋଗନୀୟ : କାଠ, ଚେରମୂଳ

ଚନ୍ଦନକାଠରୁ ମିଳୁଥିବା ଉପାଦେୟ

ଚନ୍ଦନକାଠରୁ ମିଳୁଥିବା ଉଦବାୟୀ ଚନ୍ଦନ ତେଲ ଅତ୍ୟଧିକ ଉପକାରୀ  । ଏହି ତେଲରେ ଦୁଇଟି ଆଲକୋହଲ (ଆଲଫା ସାଣ୍ଟାନଲ ଏବଂ ବଟା ସାଣ୍ଟାନଲ)  ଏହା ସୁଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ ଓ ଔଷଧୀୟ ଗୁଣଯୁକ୍ତ ଅଟେ  ।

ଔଷଧୀୟ ଗୁଣ ଓ ପ୍ରୟୋଗ : ଏହାର କାଠ , ବକ୍କଳ ଓ ତେଲକୁ  ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହାର କାଠ ତିକ୍ତ ଓ ସୁଗନ୍ଧଯୁକ୍ତ  ।  ଏହା ମୁତ୍ରବର୍ଦ୍ଧକ , ବିରେଚକ , ହୃଦରୋଗ ପାଇଁ ଲାଭଦାୟକ , ପୋଡାଜଳା ଆଦି ଅନୁଭବ , ମସ୍ତିସ୍କ ପ୍ରଦାହ, ଚର୍ମରୋଗ , କୁଷ୍ଠ  , ମାନସିକ ସମସ୍ୟା , ଜଣ୍ଡିସ , କଫ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୋଗ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ  । ଏହାର ବକ୍କଳ ମ୍ୟାଲେରିଆ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ  । ଏହାଛଡା ଅମ୍ଳଜନିତ ସମସ୍ୟା , ଚର୍ମରୋଗ,କାଛୁକୁଣ୍ଡିଆ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉପଯୋଗୀ  । ଏହାର କାଠ ମଧ୍ୟ ଦେବ କାର୍ଯ୍ୟରେ ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ  ।

ଚାଷ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଜଳବାୟୁ ଏବଂ ମଞ୍ଜି

କୃଷିପୋଯୋଗୀ ଜଳବାୟୁ :

ଯେଉଁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବାର୍ଷିକ ବୃଷ୍ଟିପାତ ହାରାହାରି ୫୦୦ ମିଲିମିଟରରୁ ୨୦୦୦ ମିଲିମିଟର ଥାଏ ସେଠାରେ ଏହା ଭଲ ଭାବରେ ବଢିପାରେ  ।  ଏହି ବୃକ୍ଷ ବିଭିନ୍ନ କିସମର ମୃତ୍ତିକାରେ ଏପରିକି ପଥୁରିଆ ନିଗିଡା ଅଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ ବଢିପାରେ । ଏହା ସମୁଦ୍ରପତ୍ତନଠାରୁ ୬୦୦ ରୁ ୧୦୦୦ ମିଟର ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବଞ୍ଚିପାରେ  ।

ପ୍ରଜନନ (ମଞ୍ଜି) :

ମଞ୍ଜି ଗୁଡିକ ମୁଖ୍ୟତଃ ଏପ୍ରିଲ ଓ ମେ ବା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ଓ ଅକ୍ଟୋବର ମାସରେ ସଂଗୃହିତ ହୁଏ  । ଦୁଇ ପ୍ରକାର ପଟାଳି ଚନ୍ଦନ ମଞ୍ଜି ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ   । ଗୋଟିଏ ଖାଲୁଆ ଓ ଅନ୍ୟଟି ଉଚ୍ଚା  । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ଜଳବାୟୁରେ ଏହା ଭଲ ବଢିପାରେ । ମଞ୍ଜିରୁ ଚାରାଳ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେଲାପରେ ଯେତେବେଳେ ଏହା ୪-୬ ପତ୍ର ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସେ ସେତେବେଳେ ଏହାକୁ ପଲିଥିନ ବ୍ୟାଗରେ ପ୍ରତିରୋପିତ କରାଯାଏ ଓ ପୋଷାକ ହିସାବରେ କେତେକ ଡାଲି ଜାତୀୟ ମଞ୍ଜି ଯଥା- ହରଡ, ମୁଗ , ବିରି ଆଦି ଏହା ସହିତ ରୋପଣ କରାଯାଏ  । ଏହା ଚନ୍ଦନ ଚାରାର ବୃଦ୍ଧିକୁ ସହାୟତା କରେ । ଚେରଗୁଡିକ ଅକ୍ଷତ ରଖି ଗଜା ମଞ୍ଜିକୁ ପଟାଳିରୁ ବାହାର କରାଯାଏ  । ଚେରଗୁଡିକୁ ଶୁଖିବାକୁ ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ  । ଅନ୍ତତଃ ଗୋଟିଏ ସପ୍ତାହ ପାଇଁ ଏହାକୁ ଛାଇରେ ରଖାଯାଏ । ୩୦ ସେମି ବିଶିଷ୍ଟ ରୋପଣଯୋଗ୍ୟ ଚାରା ପାଇବା ପାଇଁ ୬ ମାସରୁ ୮ ମାସ ସମୟ ଲାଗେ  । କେତେକ ନୂଆ ମଞ୍ଜି ସକ୍ରିୟ ହେବା ପାଇଁ ପ୍ରାୟ ଦୁଇମାସ ସମୟ ନେଇଥାନ୍ତି  । ମଞ୍ଜିଗୁଡିକର ଦୁଇ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଙ୍କୁରୋଦଗାମ କ୍ଷମତା ଥାଏ  । ୪୮ ଘଣ୍ଟା ପାଣି କିମ୍ବା ୦.୫ ଶତକଡା ଜରବଲକ ଅମ୍କରେ ରାତିସରା ରଖି ଏହାର ନିଷ୍କ୍ରିୟତାକୁ ସକ୍ରିୟ କରାଗଲେ ମଞ୍ଜି ଅଙ୍କୁରିତ ହୋଇଥାଏ  ।

ପ୍ରତିରୋପଣ ଓ ପରବର୍ତ୍ତୀ ଯତ୍ନ

ଏହାର ପୋଷାକ ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ଡାଳଗୁଡିକ ଛେଦନ କରାଯାଏ । ୫୦ ଘନ ସେମି ଖାତରେ ଓ ୩ରୁ ୫ ମିଟର ବ୍ୟବଧାନରେ ଏହାକୁ ଲଗାଯାଏ  । ୩୯ ପ୍ରତିଶତ ପ୍ରତିରୋପଣ ସଫଳ ହେବାର ଜଣାଯାଇଛି । ପ୍ରତିରୋପିତ ଚାରାଗୁଡିକ ସୂର୍ଯ୍ୟକିରଣ , ନିଆଁ ଓ ଚାରୁଥିବା ପଶୁଠାରୁ ଦୂରରେ ରଖିବା ଦରକାର  ।

ଜମିପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ସାର ପ୍ରୟୋଗ

ଜମିପ୍ରସ୍ତୁତି :

ମୁଖ୍ୟ କ୍ଷେତରେ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ଋତୁରେ ୪x ୪ ମିଟର ଦୂରତାରେ ୪୫x ୪୫x ୪୫ ସେମି ଆକାରର ଗାତ ଖୋଳି ପ୍ରତି ଗାତରେ ୨୦ କିଗ୍ରା ହିସାବରେ ଗୋବର ବା କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖତ ଦିଆଯାଏ  । ଉଈ ନିରାକରଣ ପାଇଁ ୨୦ ଗ୍ରାମ କରି ଥିମେଟ ପ୍ରୟୋଗ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ  । ଚାରା ଏକ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚର ହେବାପରେ ବର୍ଷାଋତୁ ବେଳକୁ ଏହାକୁଳ ଗାତରେ ପୋତି ଦିଆଯାଏ  । ଏକ ଏକରରେ ୩୦୦ ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଇପାରିବ  ।

ଘାସ ବଛାବଛି ଓ ସାର ପ୍ରୟୋଗ :

ପ୍ରତି ୬ ମାସରେ ଥରେ ଗଛର ୧ ମିଟର ଆଖପାଖ ସ୍ଥାନକୁ ସଫା କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ  । ଗଛର ବୃଦ୍ଧିରେ ବାଧା ନ ଆସିବା ପାଇଁ ସହାୟକ ଗଛସବୁ ମଝିରେ ମଝିରେ କଟାଛଟା କରିବାକୁ ପଡେ  ।

ଉତ୍ତମ ପ୍ରକାର ମଞ୍ଜକାଠ ପାଇବା ପାଇଁ ଏହାର ତଳ ଡାଳସବୁ କଟିକାବୁ ପଡିଥାଏ । ଏହା ସହିତ ପ୍ରତିବର୍ଷ ୧୦ କିଗ୍ରା ହିସାବରେ କମ୍ପୋଷ୍ଟ ଖତ ଦେବାକୁ ପଡିଥାଏ । ସଠିକ ଭାବରେ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଚାଲୁ ରହିଲେ ଗଛର ବ୍ୟାସ ବୃଦ୍ଧି ବର୍ଷକୁ ୫ ସେମି ହିସାବରେ ହୋଇପାରିବ  । ୪୦ ବର୍ଷ ଆୟୁବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାୟ ୭୦-୮୦ କିଗ୍ରା ମଞ୍ଜକାଠ ମିଳିପଡ଼ିଥାଏ  ।

ଆର୍ଥିକ ଲାଭ

ରୋଗ ନିରାକରଣ ସହିତ ସୁଗନ୍ଧି ପ୍ରସାଧନ ପାଉଡର , ହସ୍ତଶିଳ୍ପ ଓ ଅନ୍ୟ କେତେକ ବ୍ୟବସାୟିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚନ୍ଦନ କାଠର ଚାହିଦା ଅନେକ  । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମୂର୍ତ୍ତି ତିଆରି ସହିତ ଏଥିରୁ ସୌଖୀନ ପଦାର୍ଥ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମିତ ହୋଇଥାଏ  । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ଏହାର ବ୍ୟବହାର ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ  । ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିକଶିତ ବୃକ୍ଷରୁ ହାରାହାରି ୨୫,୦୦୦/- ଟଙ୍କା ଆମଦାନୀ ହୋଇଥାଏ  । ଏହି ହିସାବରେ ଯଦି ଏକ ଏକର କ୍ଷେତରେ ୨୦୦ ଟି ଗଛ ସଠିକ ବିଏଚବିରେ ହୋଇପାରେ ତେବେ ୪୦ ବର୍ଷ ପରେ ପ୍ରାୟ ୫୦ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଆମଦାନୀ  ହୋଇପାରିବ ।

ବ୍ୟବସାୟିକ ସୂଚନା

ଖଣ୍ଡ ଚନ୍ଦନ କାଠ କି.ଗ୍ରା ପ୍ରତି ୨୦୦ ଟଙ୍କା ଥିବା ସ୍ଥଳେ ଏହାର ଗୁଣ୍ଡ କି.ଗ୍ରା ପ୍ରତି ୫୦ ଟଙ୍କା ହିସାବରେ ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲ ହେଉଛି ଚନ୍ଦନ କାଠର ମୁଖ୍ୟତଃ ବ୍ୟବସାୟ ସ୍ଥଳେ  ।

ତୈଳ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ଆୟବ୍ୟୟ -

ବ୍ୟୟ :

ଆୟ : ତେଲ ବିକ୍ରି କରି ଆୟ (ଏକ ଟନ କାଠରୁ ୫୦ କିଗ୍ରା , ତୈଳ ମିଳେ । ପ୍ରତି କିଗ୍ରା ତୈଳ ଦାମ ୧୨,୦୦୦ ଟଙ୍କା ହେଲେ ) ମୋଟ ଲାଭ : ୬,୦୦,୦୦୦-୩,୪୨,୦୦୦=୨,୫୮,୦୦୦/-

ଆଧାର - ଡାକ୍ତର ଦୀନବନ୍ଧୁ ମହାରଣା