ବିଶ୍ଵନିୟନ୍ତା ଇଶ୍ଵରଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ମନୁଷ୍ୟ ତଥା ଜୀବଜନ୍ତୁ ରହିବା ପାଇଁ ବାସଗୃହ ବା ଆଶ୍ରୟସ୍ଥଳୀର ଆବଶ୍ୟକତା ଜରୁରୀ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରତିକୂଳ ପାଗ ତଥା ହିଂସ୍ରଜନ୍ତୁଙ୍କ କବଳରୁ ରକ୍ଷା କରିଥାଏ । ଭାରତର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକାଂଶଗୋପାଳକ ଚାଳ ଛପର ଘରେ କଚା ମେଜିଆ ଉପରେ ଗାଈଙ୍କୁ ପଘା’ରେ ବାନ୍ଧି ରଖିଥାନ୍ତି । ଏମାନେ ତିଆରି କରିଥିବା ଅଧିକାଂଶଗୁହାଳରେ ଝରକା ନଥାଏ ଏବଂ ଗୋରୁଙ୍କର ଗୋବର ତଥା ପରିସ୍ରା ଇତ୍ୟାଦି ବାହାରକୁ ନିର୍ଗତ ହେବା ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନଥାଏ । ଗୋବର ଓ ମୁତ୍ରର ଗନ୍ଧ, ଗାଈର ଶ୍ଵାସକ୍ରିୟାରୁ ବାହାରୁଥିବା ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳ ବାଷ୍ପ ତଥା ଗାଈର ପେଟରୁ ପାଟି ବାଟେ ଆସୁଥିବା ଗ୍ୟାସ ଝରକା ନଥିବା ଯୋଗୁଁ ବାହାରକୁ ଯାଇପାରେ ନାହିଁ । ଫଳରେ ଗାଈ ଏକ ଅସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ଓ ଅସନ୍ତୁଳିତ ପରିବେଶରେ ରହିବାକୁ ବାଧା ହୁଏ ଏବଂ ତାର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ପାଏ । ଏଣୁ ଗୋପାଳନରୁ ଅଧିକ ଉତ୍ପାଦନ ତଥା ଅଧିକ ଲାଭ ପାଇବାକୁ ହେଲେ ଗୋରୁ ଗାଈଙ୍କୁ ସର୍ବଦା ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ତିଆରି ଗୁହାଳ ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶରେ ରଖିବାକୁ ପଡ଼ିବ ।
ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପ୍ରଣାଳୀରେ ରଖିବାକୁ ହେଲେ କେତୋଟି ବିଷୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଉଚିତ୍ ।
ଯଥା :
ଏହା ସହିତ ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ରୋଗ ହେଲେ ତାହାକୁ ଚିହ୍ନି ପ୍ରତିକାର କରିବା ପାଇଁ ଚିକିସାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ୍ । ଗୋପାଳକ ନିଜେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ସତର୍କତା ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ଉଚିତ୍ । ପ୍ରଥମ କଥା ହେଲା ତାଙ୍କର ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଅବା ଆବଶ୍ୟକ ଓ ସେ ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କ କାମ କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅବା ଉଚିତ୍ । କୁହାଯାଏ ଯେ ଗୋପାଳନ କରିବା ପାଇଁ ୪ଟି ବିଷୟରେ ଧାନ ଦେବା ଉଚିତ୍ ।
ଏହି ଚାରିଗୋଟି ବିଷୟ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଲେ ଗୋପାଳ ନ ଲାଭଜନକ ହୋଇପାରିବ ।
ଗୁହାଳ ଏପରି ଭାବେ ହେବା ଦରକାର ଯେଉଁଠାରେ କି ଗାଈ ନିରାପଦରେ ଖରା, ବର୍ଷା, ଶୀତ ଠାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇପାରିବେ ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସୁବିଧାରେ ଖାଦ୍ୟ, ପାଣି ଯୋଗାଇ ହେବ । ପୁନଶ୍ଚ ଗୁହାଳ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ନ ହେଲେ ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ରୋଗ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଥାଏ । ତେବେ ଗୁହାଳ ତିଆରି କଲାବେଳେ ଏହା ବ୍ୟୟବହୁଳ ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଗୁହାଳଟି ଏପରି ଭାବେ ତିଆରି ହେବା ଦରକାର ଯେପରିକି ତହିଁରେ ଗାଈମାନେ ଆରାମରେ ରହିପାରିବେ, ସେମାନଙ୍କୁ ସୁବିଧାରେ ଖାଦ୍ୟ ଓ ପାଣି ଦିଆଯାଇ ପାରିବ ଏବଂ ସୁବିଧାରେ ଦୁଧ ଦୁହାଁ ଯାଇପାରିବ । ଗୁହାଳ ଅନ୍ଧାରିଆ ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । କାନ୍ଥ, କବାଟ, ଝରକାରେ କୌଣସି ବିଷାକ୍ତ ରଙ୍ଗ ବା ରାସାୟନିକ ପଦାର୍ଥ ବୋଳା ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ସାଧାରଣତଃ ଗୋଟିଏ ଗାଈ ରହିବା ପାଇଁ ୬ ଫୁଟ ଲମ୍ବ ଓ ୪ ଫୁଟ, ଚଉଡ଼ା ଜାଗା ଆବଶ୍ୟକ । ସେହିପରି ଗାଈକୁ ଦାନା ଦେବାପାଇଁ ଯିବା ଆସିବା ରାସ୍ତା ଅଙ୍କେଇ ଫୁଟରୁ ତିନି ଫୁଟ ଓ ଗୋବର ମୂତ୍ର ନଳା ପ୍ରାୟ ଏକ ଫୁଟ ରହିବା ଦରକାର । ଗୁହାଳର ମେଳିଆ ଓ କାନ୍ଥ ପକ୍କା ହେବା ଉଚିତ୍ ଏବଂ ଗୁହାଳ ଭିତରେ କୌଣସି ଗାତ ରହିବା ଉଚିତ୍ଵ ନୁହେଁ । ଗୁହାଳ ତିଆରି କଲାବେଳେ ଏପରି ତିଆରି କରିବା ଉଚିତ୍ଵ ଯେପରି ମୁତ, ପାଣି ଇତ୍ୟାଦି ସହଜରେ ଗୋଟିଏ ଦିଗକୁ ବୋହିଯାଇ ପାରିବ ।
ଗୋରୁମାନଙ୍କ ଗୁହାଳ ଘର ସଠିକ୍ ଜାଗାରେ ଓ ଉପଯୁକ୍ତ ଭାବରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲେ। ନିମ୍ନଲିଖିତଉପକାରମାନ ମିଳେ ।
ଘର ପାଖରୁ ଏହା ବେଶୀ ଦୂରରେ ରହିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ କିମ୍ବା ଘରକୁ ଲାଗି ରହିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଡିପ ଓ ନିଗିଡ଼ା ଜାଗାରେ ଗୁହାଳ କରିବା ଦରକାର । ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ବା ଖାଲ ଜାଗାରେ ଗୁହାଳ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ, ଗୁହାଳ ପାଖରେ କିଛି ଝଙ୍କାଳିଆ ଛାୟା ପ୍ରଦାନକାରୀ ଗଛ ଯୁବା ଆବଶ୍ୟକ । ଗଛ ନ ଥିଲେ ଶୀଘ୍ର ବଢ଼ି ପାରୁଥିବା ଗଛ ଲଗାଇବା ଦରକାର । ଗୁହାଳର ଲମ୍ବା ଭାଗଟି ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ ଦିଗରେ ତିଆରି କରିବା ଉଚିତ୍ । ଫଳରେ ସକାଳ ଓ ସନ୍ଧ୍ୟାର ସୁର୍ଯ୍ୟକିରଣ ଗୁହାଳରେ ପଡ଼ି ଗୁହାଳ ଶୁଖିଲା ରହେ ଏବଂ ଜୀବାଣୁ ନଷ୍ଟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ । ଗୁହାଳ ପାଖରେ ଭଲ ପିଇବା ପାଣିର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅବା ଦରକାର । ଘାସ ଚାଷ ପାଇଁ ଅଧିକ ପରିମାଣର ଜମି ମଧ୍ୟ ରଖିଥିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ଆଜିକାଲି ସମୟରେ ଗୋରୁ ଗୁହାଳ ପାଖରେ ବିଦ୍ୟୁତ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଲେ ବହୁତ ସୁବିଧା ହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା ନଡ଼ା ଓ ଘାସ କାଟିବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପମ୍ପ ସାହାଯ୍ୟରେ ପାଣି ମଧ୍ୟ ଉଠାଯାଇ ପାରିବ ।
ଆମ ଦେଶରେ ଗୋପାଳକ ସାଧାରଣତଃ ମାଟି ଘରେ ଗାଈ ରଖିଥାନ୍ତି । ଏହା ଗାଈମାନଙ୍କ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ପାଇଁ ଅନୁକୂଳ ନୁହେଁ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଅସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ । ଗୁହାଳରେ ଗୋରୁମାନଙ୍କୁ ରଖିବାର ପ୍ରଣାଳୀକୁ ନେଇ ସାଧାରଣତଃ ତିନିପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତିରେ ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ରଖାଯାଇପାରେ ।
ଏହି ପ୍ରଣାଳୀରେ ଗୋରୁ ଗାଈ ରଖିଲେ। ସେମାନଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିବାକୁ ପଡ଼େ ନାହିଁ । ସାଧାରଣତଃ ଗୁହାଳର ଉପରେ ଛାତ ଥାଏ ଏବଂ ଗୁହାଳକୁ ୪ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ଗୁହାଳ ଚାରିପଟେ ସାଢ଼େ ଚାରିଫୁଟ ଉଚ୍ଚର କାନ୍ଥ ଥାଏ ଓ ମଝିରେ ମଧ୍ୟ କାଛୁ ଦେଇ ତାକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରାଯାଇଥାଏ । ଗାଈମାନେ ତା ଭିତରେ ବୁଲାଚଲା କରନ୍ତି । ଗୋଟିଏ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୋଟିଏ ଭାଗରେ ଖାଦ୍ୟ ଦିଆଯିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇ ଥାଏ । ତା ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ଲମ୍ବା ସିମେଣ୍ଟ କୁଣ୍ଡ କରାଯାଇ ତହିଁରେ ଗୋରୁମାନଙ୍କୁ ଦାନା ଦିଆଯାଏ । ସେହିପରି ଆଉ ଗୋଟିଏ ସିମେଣ୍ଟ କୁଣ୍ଡରେ ମଧ୍ୟ ପାଣି ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଆଉ ଗୋଟିଏ ଭାଗରେ ଦୁହିଁବା ପାଇଁ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥାଏ ଓ ଦ୍ରୁହିଁବା ସମୟରେ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ତା ଭିତରକୁ ନିଆଯାଏ । ଏ ପ୍ରକାର ଗୁହାଳ ଅଳ୍ପ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ହୁଏ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକ ପଡ଼ିଲେ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ବଢ଼ାଇ ଦିଆଯାଇପାରେ । ଗାଈମାନେ ଖୋଲାରେ ବୁଲାବୁଲି କରୁଥିବାରୁ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟାୟାମ ମଧ୍ୟ ହୋଇଥାଏ ।
ଏ ପ୍ରକାର ଗୁହାଳ ଅଛି ଖର୍ଚ୍ଚରେ ହୋଇଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଭଜା ଜାଗାରେ ଏପରି ଗୁହାଳ କରାଯାଏ । ଗୋଟିଏ ଖୋଲା ଜାଗାରେ ଚାରିପଟେ ବାଡ଼ ଦ୍ଵାରା ବୁଜାଯାଇ ତା ଭିତରେ ଗୋରୁ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ଖୋଲାରେ ବୁଲିବାକୁ ଛାଡ଼ିଦିଆଯାଏ । ବାଡ଼ ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ଅଂଶରେ ତଳ ପକ୍କା ଓ ଉପରେ ଆଜ୍ବେଷ୍ଟସ୍ ପକାଇ ଏକ ଘର କରାଯାଇଥାଏ । ଏଥିରେ ଦାନା ଦେବା ପାଇଁ ଓ ପାଣି ଦେବା ପାଇଁ ସିମେଣ୍ଟ କୁଣ୍ଡ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । କେବଳ ଦୁହିଁବା ଓ ଖାଇବା ସମୟରେ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ସେହି ଜାଗାକୁ ଅଣାଯାଏ । ପରେ ସେମାନଙ୍କୁ ପଡ଼ିଆ ଭିତରେ ବୁଲିବାକୁ ଛାଡ଼ି ଦିଆଯାଏ । ପଡ଼ିଆର ମଝିରେ ସିମେଣ୍ଟ କୁଣ୍ଡ ତିଆରି କରି ଗାଈମାନଙ୍କୁ ପାଣି ପିଇବାକୁ ଦିଆଯାଏ । ପଡ଼ିଆ ଉପରେ ଇଟା ବା ପଥର ବିଛାଇ ଦେଲେ ତାହା ବର୍ଷରେ କାଦୁଅ ହୁଏ ନାହିଁ । ତେବେ ଏ ପ୍ରକାର ଗୁହାଳ କେବଳ ଅଳ୍ପ ବର୍ଷା ହେଉଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ କରିବା ଉଚିତ୍ । ଏଭଳି ଗୁହାଳରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଗାଈ ପାଇଁ ୬୦ ବର୍ଗ ଫୁଟ ସ୍ଥାନ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ ।
ଆମ ରାଜ୍ୟପାଇଁ ବନ୍ଧା ଗୁହାଳ ଖୁବ୍ ଉପଯୁକ୍ତ । ଏହି ପ୍ରକାର ଗୁହାଳର ଚାରିପଟେ କାନ୍ଥ ଓ ଉପରେ ଛାତ ଥାଏ । ମେଜିଆ ମଧ୍ୟ ପକ୍କା ହୋଇଥାଏ । ଗୁହାଳରେ ଗାଈମାନଙ୍କୁ ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ି ବା ଦୁଇ ଧାଡ଼ିରେ ବନ୍ଧା ଯାଇପାରେ । ଗୋଟିଏ ଧାଡ଼ି ଗୁହାଳର ଚଉଡ଼ା ସାଢ଼େ । ବାର ଫୁଟ, ଦୁଇ ଧାଡ଼ି ଗୁହାଳର ଚଉଡ଼ା, ୨୮ ଫୁଟ ଓ ଲମ୍ବ ଗାଈମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଅନୁସାରେ କରାଯିବା ଉଚିତ୍ । ଗାଈମାନଙ୍କର ଠିଆହେବା ସ୍ଥାନ, ଖାଦ୍ୟ କୁଣ୍ଡ, ଯାତାୟତା ଦୁହିଁବା ପଥ, ଖାଦ୍ୟ ପଥ ଓ ଗୋବର-ମୃତ୍ର ନଳାର ଓସାରକୁ। ଭିରି କରି ଗୋଟିଏ ବୟସ୍କ, ଗାଈ ପିଛା ଏହି ପଦ୍ଧତିରେ ହାରାହାରି ୫୦ ବର୍ଗ ଫୁଟ ଏବଂ ପ୍ରତି ବାଛୁରୀ ପିଛା ୨୦ ରୁ ୨୫ ବର୍ଗଫୁଟ ସ୍ଥାନ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଗୁହାଳର କାନ୍ଥରେ କଣ୍ଟା ବା ଖୁଞ୍ଚା ରହିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଗାଈ ସଂଖ୍ୟା ଯଦି ଅଧିକ ହୋଇଥାଏ ତେବେ ଗୁହାଳରେ ଦୁଇ ଧାଡ଼ି ଗାଈ ବାନ୍ଧିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ୍ । ଗୁହାଳର ମେଢିଆକୁ ଏପରି କରିବା ଦରକାର ଯାହା ଉପରେ ଗୋରୁ ଚାଲିଲା ବେଳେ ଗୋଡ଼ ଖସିବ ନାହିଁ ।
ଗାଈ ଗୁହାଳକୁ ଲାଗି ବାଛୁରୀ ଗୁହାଳ ରହିବା ଉଚିତ୍ । ଏହା ଦ୍ଵାରା ଦୁହିଁବା ସମୟରେ ସହଜରେ ବାଛୁରୀକୁ ଅଣାଯାଇ ପାରିବ । ଗାଈ ବନ୍ଧା ହେବା ଜାଗାରେ ମୁହଁ ପଟକୁ ସିମେଣ୍ଟ କୁଣ୍ଡ ତିଆରି କରିବା ଉଚିତ୍ । କୁଣ୍ଡର ଚଉଡ଼ା ଦୁଇରୁ ଅଢ଼େଇ ଫୁଟ ଓ ଗଭୀର ପ୍ରାୟ ଦେଢ଼ ଫୁଟ ହେବା ଦରକାର । ଗାଈକୁ ବାନ୍ଧିବା ପାଇଁ ଚଟାଣରେ ଲୁହାର ହୁକ୍ ଲଗାଇବା ଦରକାର ।
ଆଜିକାଲି କିଛି ଚାଷୀ ଆଧୁନିକ ଧରଣର ଉନ୍ନତ ଗୁହାଳ ନିର୍ମାଣ କରୁଅଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ପାଣି ଓ ଦାନା ଦେବା ପାଇଁ ସ୍ଵୟଂଚାଳିତ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଅଛି । ମେସିନ୍ ସାହାଯ୍ୟରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଜାଗାରେ ଗାଈ ଦୁହିଁବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ରହିଅଛି ।
ସଂଗୃହିତ -
ମୂଳ ବିଷୟବସ୍ତୁ
ସଂଶୋଧିତ ବିଷୟବସ୍ତୁ
ଆସୋସିଏଟ୍ ଫ୍ରଫେସର
ପ୍ରାଣୀ ଉତ୍ପାଦନ ଓ ପରିଚାଳନା ବିଭାଗ
ପଶୁ ଚିକିତ୍ସା ଓ ପଶୁପାଳନ ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ ଭୁବନେଶ୍ଵର – ୭୫୧୦୦୩
Last Modified : 1/26/2020