ସବୁବେଳେ ସବୁଠାରେ କିଛି ନା କିଛି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ଏହା ସହଜରେ ସୃଷ୍ଟି ଗୋଚର ହୁଏ ନାହିଁ । ଏହାଦ୍ୱାରା ମୃତ୍ତିକାର ଉପର ସ୍ତର କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ଅନେକ ପରିମାଣର ଖାଦ୍ୟ ଉପାଦାନ ନଷ୍ଟ ହୁଏ । ନଈ, ନାଳ ଓ ଜଳ ଭଣ୍ଡାର ପୋତି ହୋଇଯାଏ । ରାସ୍ତାଘାଟ ଅବରୋଧ ହୋଇଯାଏ । ବନ୍ୟା ଓ ବାତ୍ୟା ପ୍ରକୋପ ବଢେ ଓ ମୃତ୍ତିକା ଉତ୍ପାଦିକତା ହ୍ରାସ ପାଏ । ଦେଶ ଦରିଦ୍ର ହୋଇଯାଏ ।
ଭାରତ ଭଳି ବିରାଟ ଉପମହାଦେଶରେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ – କ୍ଷତି ପରିମାଣ ଅକଳନୀୟ । ପଶ୍ଚିମ ଭାରତରେ ପବନ ଜନିତ ମୃତ୍ତିକାକ୍ଷୟ, ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତରେ ଜଳ ଓ ପବନ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ, ଉତ୍ତର ଓ ପୂର୍ବ ଭାରତରେ ଜଳ ଜନିତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ କ୍ଷତି ପରିମାଣ ଅତି ଭୟଙ୍କର । ଭାରତରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ବର୍ଷକୁ ୩,୪୫୦ ଟନ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେଉଛି । ଛୋଟ ନାଗପୁର ମାଳଭୂମିରେ ନାଳ ମୁହଁ ବଢି ବଢି କ୍ରମେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଚାଷ ଜମି ଖାଇ ଖାଇ ଯାଉଛି । ମହାରାଷ୍ଟ୍ର , ଗୁଜୁରାଟ ଓ କର୍ଣ୍ଣାଟକର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶରେ ପ୍ରାୟ ୭୦ ଭାଗ ଚାଷ ଜମିରେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟର ଭୟାବହଃ ଅନୁଭୂତ ହେଉଛି । ଏଥିରୁ ପ୍ରାୟ ୩୨ ଭାଗ ଜମିରେ ଚାଷ କରିବା ଅସମ୍ଭବ ହୋଇ ପଡିଲାଣି । ସାଲାପୁର ଜିଲ୍ଲାର ବର୍ଷକୁ ୬୫ ସେ.ମି. ବୃଷ୍ଟିପାତ ଓ ୨.୮% ଢାଲୁ ଅଞ୍ଚଳରେ ବର୍ଷକୁ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୧.୫ ରୁ ୧୧୨ ଟନ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେଉଛି । ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅଧିକ ଢାଲୁ ହେତୁ ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ହେକ୍ଟର ପିଛା ୩୨ – ୩୬ ଟନ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେବାର ପ୍ରମାଣ ଅଛି । ଅନେକ ଜାଗାରେ ଢାଲୁ ପରିମାଣ ଅଧିକ ହୋଇଥିବାରୁ କ୍ଷୟ ପରିମାଣ ଆହୁରି ଅଧିକ ବୋଲି କଳନା କରାଯାଉଛି । ସାରା ଦେଶରେ ୮୦ ନିୟୁତ ହେକ୍ଟରରୁ ବେଶି ଜମିରେ ଜଳ ବା ପବନ ଜନିତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ସମସ୍ୟା ଲାଗି ରହିଛି । ଏଥିରୁ ପ୍ରାୟ ଅନ୍ୟୁନ ୪୦ ନିୟୁତ କ୍ଷୟ ପ୍ରବଣ ମୃତ୍ତିକା । ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡୁଛି ଯେ ବର୍ଷକୁ ଆମ ଚାଷ ଜମିରୁ ପ୍ରାୟ ୪୦,୦୦୦ ହେକ୍ଟର ମୃତ୍ତିକାକ୍ଷୟ ହେତୁ ପୂରାପୂରି ଅକାମି ହୋଇ ପଡୁଛି । ରାଜସ୍ଥାନ ଓ ପଶ୍ଚିମ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ବର୍ଷକୁ ପ୍ରାୟ ୧୨୮୦୦ ହେକ୍ଟର ଜମି ମରୁଭୁମିରେ ପରିଣତ ହୋଇଚାଲିଛି । ଆନ୍ଧ୍ରପ୍ରଦେଶ , ଗୁଜୁରାଟ, ମହାରାଷ୍ଟ୍ର, କର୍ଣ୍ଣାଟକ, ଓଡିଶା, ପଞ୍ଜାବ ଓ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦେଶରେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେତୁ ୮.୧, ୭.୩, ୧୩.୮, ୯.୧, ୩.୧, ୩.୦ ଓ ୩.୬ ନିୟୁତ ହେକ୍ଟର ଜମି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ – ଗ୍ରସ୍ଥା । ସାରା ଦେଶରେ ଥିବା ସାର କାରଖାନାମାନଙ୍କରୁ ଉତ୍ପାଦିତ ଉପାଦାନ ପରିମାଣରୁ ଅଧିକ ଉପାଦାନ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେତୁ ନଷ୍ଟ ହେଉଛି । ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେତୁ ବର୍ଷକୁ ହେକ୍ଟର ପ୍ରତି ୧୨୭ କି.ଗ୍ରା. ଯବକ୍ଷାରଜାନ, ୧୩୦ କି.ଗ୍ରା. ଫସଫେଟ୍ , ୧୨୭୨ କି.ଗ୍ରା. ପୋଟାସ୍ ଏବଂ ୮୫୨୧ କି.ଗ୍ରା. ଚୂନ ନଷ୍ଟ ହେଉଛି ।
ଓଡିଶା ରାଜ୍ୟର ଭୌଗଳିକ କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ୧୫.୫୮ ନିୟୁତ ହେକ୍ଟର । ଏଥିରୁ ୭.୮ ନିୟୁତ ହେକ୍ଟର ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟଗ୍ରସ୍ଥ । ମୟୂରଭଞ୍ଜ, ସମ୍ବଲପୁର, କେନ୍ଦୁଝର, ସୁନ୍ଦରଗଡ, ସମ୍ବଲପୁର, ବଲାଙ୍ଗିର, କଳାହାଣ୍ଡି, ଫୁଲବାଣୀ, କୋରାପୁର ଓ ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ଜଳ ଜନିତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଓ କଟକ , ପୁରୀ, ବାଲେଶ୍ଵର ଓ ଗଞ୍ଜାମ ଜିଲ୍ଲାର ସମୁଦ୍ର କୁଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳରେ ପବନ ଜନିତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ସମସ୍ୟା ଭୟଙ୍କର । ଏହାଦ୍ୱାରା ଅନେକ ଜାଗାରେ ମୃତ୍ତିକାର ଉତ୍ପାଦିକତା ହ୍ରାସ ପାଉଛି ଓ ବଢି ଓ ମରୁଡି ସମସ୍ୟା ଗୁରୁତର ହେଉଛି । ଓଡିଶାରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହେତୁ କ୍ଷୟଗ୍ରସ୍ତ ଜମି ପରିମାଣ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଗଲା
ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ପ୍ରକାର |
କ୍ଷୟଗ୍ରସ୍ତ ଜମି |
ସ୍ତର କ୍ଷୟ |
୩.୮୨ |
ଧାର କ୍ଷୟ |
୨.୫୪ |
ନାଳ କ୍ଷୟ |
୦.୯୩ |
ଗଭୀର ଓ ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଗିରିଗହ୍ଵର କ୍ଷୟ |
୦.୧୨ |
ପୋଡୁ ଚାଷ ଜନିତ କ୍ଷୟ |
୦.୧୮ |
ତୀର ଓ ବେଳାଭୂମି |
୦.୨୧ |
୭.୮୦ |
ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଲାଗି ମୁଖ୍ୟତଃ ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ, ବଣ୍ଟନ ଓ ତୀବ୍ରତା, ଜଳ ପରିମାଣ ଓ ପ୍ରବାହ ବେଗ , ଅବବାହିକାରେ ଆକାର, ଆୟତନ, ଢାଲୁ, ପରିମାଣ ମୃତିକା ଗୁଣ – ବୟନ ଓ ଗଠନ, ଶାକାଳି ଆବରଣ ପରିମାଣ ଓ ସଘନତା, ଚାଷ ପଦ୍ଧତି, ତାପମାନ, ବାୟୁ ବେଗ ଓ ଦିଗ ଇତ୍ୟାଦି କାରକମାନ ଦାୟୀ । ବୃଷ୍ଟି ଓ ଅବବାହିକା ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୌଣ କାରଣ ବୋଲି ଧରାଯାଇପାରେ ।
ବୃଷ୍ଟିପାତ
ବୃଷ୍ଟିପାତ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟର ପ୍ରଧାନ କାରଣ । ବୃଷ୍ଟି ପରିମାଣ କମ୍ ହେଲେ ଓ ଧୀରେ ଧୀରେ ହେଲେ ବେଶି ଜଳ ମୃତ୍ତିକା ଭିତରକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପାଏ ; କମ୍ ଜଳ ଉପରେ ବହିଯାଏ । ବେଶି ଖୋଳି ହୋଇଯାଏ ନାହିଁ । ଏଣୁ କମ୍ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ବର୍ଷା ଯେତେ ଟାଣ ଓ ପ୍ରଖର ହେବ ସେତେ ଜୋରରେ ଜଳବିନ୍ଦୁ ଗୁଡିକ ମାଟିରେ ବାଡେଇ ହୋଇଯିବ ଏବଂ ମୃତ୍ତିକା କଣିକାଗୁଡିକୁ ସେତେ ଶୀଘ୍ର ବିଚ୍ଛିନ୍ନ କରି ପକାଇବ । ଏଣୁ ବହୁତ ଜଳ ଜମି ଉପରେ ବହିଯିବ । ଗୋଟିଏ ଜାଗାରେ ମାସକୁ ବର୍ଷା ଯେତେ ହେବାର କଥା ସେତେ ବର୍ଷା ଦିନାକା ଭିତରେ ହୋଇଗଲେ ଲହି ହେତୁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ପରିମାଣ ସେତିକି ବର୍ଷା ବାଣ୍ଟିବୁଣ୍ଟି ହୋଇ ମାସକଯାକ ହୋଇଗଲେ ସେତିକି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାନ୍ତା ତାହାଠାରୁ ଖୁବ୍ ବେଶି । ହିସାବରୁ ଜଣାପଡେ । ଯେ ୫୦ ବର୍ଷରେ ଥରେ ଅସାଧାରଣ ଭାବେ ଖୁବ୍ ଜୋରରେ ବର୍ଷା ହେତୁ ଯେତେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ ବିଗତ ୪୯ ବର୍ଷରେ ସାଧାରଣ ପରିମାଣ ବୃଷ୍ଟିହେତୁ ସେତିକି ପରିମାଣର ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇ ନଥାଏ । ସାଧାରଣତଃ ଦିନକୁ ୫୦ ମିଲିମିଟରରୁ ବେଶି ବର୍ଷା ହେଲେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ଦୈନିକ ବୃଷ୍ଟି ବାଷ୍ପୀଭବନ ପରିମାଣ ସହିତ ସମାନ ହେଲେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।
ଢାଲୁ ପରିମାଣ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ
ବହିଯିବା ଜଳ ପରିମାଣ ଓ ବେଗ ଜମିର ଢାଲୁ ପରିମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ । ଢାଲୁ ପରିମାଣ ବେଶି ହେଲେ ଜଳର ପ୍ରବାହ ବେଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ବସ୍ତୁର ପତନ ନିୟମ ଅନୁସାରେ ପତନ ବେଗ ପତନ ଦୂରତାର ବର୍ଗମୂଳାନୁପାତୀ । ଏଣୁ ଢାଲୁ ଅରିମାନ ୪ ଗୁଣ ହେଲେ ଏହି ଢାଲୁରେ ବହିଯାଉଥିବା ଜଳର ବେଗ ୨ ଗୁଣ ହୋଇଥାଏ । ବହି ଯାଉଥିବା ଜଳର ବେଗ ଦୁଇଗୁଣ ହୋଇଗଲେ , କ୍ଷୟ କ୍ଷମତା ୪ ଗୁଣ ହୋଇଯାଏ । ପ୍ରବାହ ବେଗର ୫ମ ଘାତାନୁପାତରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ଆକାର ବସ୍ତୁର ପରିବହନ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ପେଲି ହୋଇ ବା ଗଡି ଗଡି ବୋହି ହୋଇ ଯାଉଥିବା କଣିକାର ଆକାର ପ୍ରବାହ ବେଗର ୬ଷ୍ଠ ଘାତାନୁପାତ ଅନୁସାରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ଏଣୁ ଢାଲୁ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ବହୁଗୁଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥାଏ । ସାରଣୀ – ରେ ଢାଲୁ ପରିମାଣ ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ପରିମାଣ ହିସାବ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ।
ମୃତ୍ତିକା ଗୁଣ
ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ମୃତ୍ତିକାର ସଂରଚନା , ବୟନ ଏବଂ ଏଥିରେ ଥିବା ଜୈବିକ ପଦାର୍ଥ ପରିମାଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ବାଲିଆ ଓ ଫସଫସିଆ ମାଟିରୁ କାଦୁଅ ଓ କଳାମାଟି ଅପେକ୍ଷା ପଟୁକ୍ତ କର୍ଦ୍ଦମାଂଶ ଶୀଘ୍ର ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ । ଲୁଣି କିମ୍ବା କର୍ଦ୍ଦମାଳ ମୃତ୍ତିକା ଅତି କ୍ଷୟ ପ୍ରବଣ । ବର୍ଷା ହେଲେ ଏ ପ୍ରକାର ମୃତ୍ତିକା ଫୁଲିଯାଏ ଏବଂ ଦତି ହୋଇଯାଏ । ତଳକୁ ଜଳଗତି ହାର ହ୍ରାସ ପାଏ । ଅଧିକ ବର୍ଷା ହେଲେ ଉପର ମାଟି ପଙ୍କୁଆ ହୋଇ ଗୋଳି ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ଧୋଇ ହୋଇଯାଏ।
କ୍ଷୟ ଶକ୍ତି ଓ କ୍ଷୟ ପ୍ରବଣତା
ବର୍ଷାର ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟକାରୀ ଶକ୍ତିକୁ କ୍ଷୟଶକ୍ତି କୁହାଯାଏ । ବର୍ଷାର କ୍ଷିପ୍ରତା ଓ ପରିମାଣ ଅନୁସାରେ କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ମୃତ୍ତିକାରୁ ବିଭିନ୍ନ ପରିମାଣର ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ ।
କ୍ଷୟ ପ୍ରବଣତା ମୃତ୍ତିକାର ଭୌତିକ ଗୁଣ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ମୃତ୍ତିକାର ପରିଚାଳନା ଏହାକୁ ଅନେକାଂଶରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିଥାଏ । କ୍ଷୟ ପ୍ରବଣମାନ ବାଲି, ପଟୁ ଓ କର୍ଦ୍ଦମାଂଶ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
ଏହା ଅନୁପାତ ସହିତ ସମାନୁପାତି । ଏହି ଅନୁପାତ ଜମି ଫସଲ ପରିମାଣ ଓ କର୍ଷଣାବସ୍ଥା ଏବଂ ମୃତ୍ତିକା ସାନ୍ଧ୍ରତା ଉପରେ ନିର୍ଭର କରିଥାଏ ।
ସବୁଜ ଆବରଣ
କୌଣସି ପ୍ରକାର ଫସଲ, ଏପରିକି ଘାସ, ଫସଲ ମୂଳ ଗଛଲତା , ବୁଦି ବୁଦିଆ ଜଙ୍ଗଲ ଇତ୍ୟାଦି ଥିଲେ ପଡିଆ, ଚାଷ ନ ହୋଇଥିବା ବା ଟାଙ୍ଗରା ଜମି ତୁଳନାରେ କମ୍ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୋଇଥାଏ । ଏଣୁ ମୃତ୍ତିକା ଉପରେ ଥିବା ସବୁଜ ଆବରଣ ନଷ୍ଟ ହେଲେ ମୃତ୍ତିକା ଉପରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାକାର ଶାକାଳି ଆବରଣ ହେତୁ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଅନୁପାତ ନିମ୍ନରେ ଦର୍ଶାଗଲା ।
ସବୁଜ ଆବରଣ |
ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ଅନୁପାତ |
ଜମି ସାଧାରଣ ଭାବେ ଆଚ୍ଛାଦିତ କରି ରଖିଥିବା ଜଙ୍ଗଲ |
୧ |
ଜଙ୍ଗଲ ପୋଡି, ଜଙ୍ଗଲ କଟା ଏବଂ କାଠ ଡାଳ ପତ୍ର ଇତ୍ୟାଦି ଅପସାରଣ |
୨୦ |
ଭଲ ଭାବରେ ଓ ଯତ୍ନ ନିଆଯାଉଥିବା ଘାସ ପଡିଆ |
୧୪ |
ସାଧାରଣ ଘାସ ପଡିଆ |
୧୩୦ |
ଖାଲି ପଡିଆ |
୩୨୫୦ |
ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ଵଂସ
ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ଵଂସ ହେଲେ ଭୂମି ଉପର ଆବରଣ ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ । ଜଳ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ । ଭୂମି ଉପରେ ଗଛ ଲତାର ଆବରଣ ଥିଲେ : -
ଅଧିଚାରଣ
ଆମ ଦେଶରେ ଗୋରୁ, ଗାଈ, ମେଣ୍ଢା, ଛେଳି ଇତ୍ୟାଦି ପଶୁମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଚାରଣ ଭୂମି ଖୁବ୍ କମ୍ । ଏମାନେ ଜଙ୍ଗଲ, ବଣ ପାହାଡ ଢାଲୁ, ଦଣ୍ଡା, ପଡିଆ ଇତ୍ୟାଦି ଜାଗାରେ ବୁଲି ଚରନ୍ତି । ସବୁ ଜାଗାରେ ସବୁବେଳେ ଘାସ ନଥାଏ । ସବୁବେଳେ ବେଶି ଗୋରୁ ଗାଈ ଅଳ୍ପ ଜାଗାରେ ଚରି ବୁଲିରେ ଘାସ ମୂଳ ବି ରହେନି । ଚାଷ ପରେ ଗୋରୁ ଛାଡି ବା ଆମର ଗୋଟିଏ ସାମାଜିକ ଅଭ୍ୟାସରେ ପଡିଯାଇଛି । ସେମାନେ ମନଇଚ୍ଛା ଚରିବୁଲି ଫସଲ ମୂଳ ମଧ୍ୟ ଉପାଡି ଖାଇଯାଆନ୍ତି । ନଈକୂଳ , ହିଡ, ବନ୍ଧ ଇତ୍ୟାଦି ଚାଞ୍ଚି ସଫାକରି ଘାସ ନେଇଯିବା ସାଧାରଣ କଥା । ଗୋରୁଗାଈଙ୍କ ଖୁରାରେ ମାଟି ଖୋଳି ହୋଇଯାଏ । ଘୁଷୁରି ମାଟି ତାଡି ଗଦାକରି ଦିଅନ୍ତି । ବିଲ ପଡିଆ ରହିଲେ, ବିଲରେ ଘାସ ଚେର ମୂଳ ଇତ୍ୟାଦି ନ ରହିଲେ ପବନ ଓ ପାଣିରେ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଖରାଦିନେ ଦକ୍ଷିଣା ପବନରେ ନଈକୂଳ ବନ୍ଧ ପାଖାପାଖି ଜାଗାମାନଙ୍କରେ ଧୂଳିଝଡ ସାଧାରଣ କଥା । ଏହା ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରେ ।
ପୋଡୁ ଚାଷ
ପାହାଡ ଉପରେ ଥିବା ଜଙ୍ଗଲକୁ ପାହାଡୀମାନେ ଅରା ଅରା କରି ସେଥିରେ ଥିବା ଗଛଲତା ଇତ୍ୟାଦି କାଟି ପକାନ୍ତି ଏବଂ ଶୁଖିଗଲେ ପୋଡି ଦିଅନ୍ତି । ସେଠି ୩/୪ ବର୍ଷ ଫସଲ ଚାଷ କଲାପରେ ସେ ଆରାକ ଛାଡି ଆଉ ଅରାଏ ଏମିତି ଜଙ୍ଗଲ କାଟି ପୋଡି ଚାଷ କରନ୍ତି । ଏହିପରି ଜଙ୍ଗଲ କାଟି ପୋଡି ଓ ଚାଷ କରି ୮ – ୧୦ ବର୍ଷ ପରେ ପୁଣି ଆଗ ଜାଗାକୁ ଫେରି ଆସନ୍ତି । ଏହି ପ୍ରକାର ଚାଷକୁ ପୋଡୁ ଚାଷ, ଝୁମୁଚାଷ, ବେୱାର ଚାଷ, ଦହ୍ୟ ଚାଷ, ଖିଲ ଚାଷ ବା କୁମାରି ଚାଷ ବୋଲି ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ କୁହାଯାଏ । ଓଡିଶାରେ ଏପରି ଚାଷକୁ ପୋଡୁ ବା ବଗଡ ଚାଷ କୁହାଯାଏ । ଆସାମ ସମେତ ପୂର୍ବ ଭାରତୀୟ ପାର୍ବତ୍ୟ ରାଜ୍ୟ, ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶ, ଓଡିଶା, ହିମାଳୟ ପାଦଦେଶରେ ଓ ପଶ୍ଚିମଘାଟ ପର୍ବତମାଳା ସନ୍ନିକଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏ ପ୍ରକାର ଚାଷ କରାଯାଏ । ଓଡିଶାର ମୟୂରଭଞ୍ଜ, କେନ୍ଦୁଝର, ସୁନ୍ଦରଗଡ, ସମ୍ବଲପୁର, ଫୁଲବାଣୀ, ବଲାଙ୍ଗିର, କଳାହାଣ୍ଡି, କୋରାପୁଟ ଓ ଢେଙ୍କାନାଳ ଜିଲ୍ଲାରେ ପାହାଡିଆ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏବେ ମଧ୍ୟ ଚାଲିଛି । ଖରାଦିନେ ବିସ୍ତୃତ ଜଙ୍ଗଲ ଅଞ୍ଚଳ ପୋଡୁଥିବା ଦୃଶ୍ୟ ଅତି ଭୟଙ୍କର । ଏହି ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ ଜଙ୍ଗଲ ଧ୍ଵଂସ ଓ ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ତଥା ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ନଷ୍ଟର ଅନ୍ୟ କାରଣ ।
ଏହି ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ ଏକ ଭୟଙ୍କର ପରିବେଶ କ୍ଷୟକାରୀ ପ୍ରଣାଳୀ । ଜଙ୍ଗଲ ସମ୍ପଦ ନଷ୍ଟ ହୁଏ , ଉପର ମାଟି ତଳୁ ବହିଆସି ଉପର ଜମିର ଉର୍ବତା ନଷ୍ଟ କରେ , ବୃଷ୍ଟିପାତ ହ୍ରାସପାଏ ଓ ତାପମାନ ବୃଦ୍ଧିପାଏ । ଖରାଦିନେ ବେଶି ଗରମ ଓ ଶୀତ ଦିନେ ବେଶି ଥଣ୍ଡା ପଡେ । ପରିବେଶ ନଷ୍ଟ ହୁଏ । ଜଳବାୟୁ ଶୁଷ୍କ ହୋଇ ଆସେ । ପାର୍ବତ୍ୟ ଢିପ ଅଞ୍ଚଳରେ ମରୁଡି ଓ ନିମ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ବନ୍ୟା ପ୍ରକୋପ ବୃଦ୍ଧିପାଏ ।
ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ଚାଷ ପ୍ରଣାଳୀ
ପାହାଡିଆ ଢାଲୁ ଜମିରେ କର୍ଷଣ ପ୍ରଣାଳୀ ମଧ୍ୟ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟର କାରଣ ହୋଇଥାଏ । ଜମିର ଢାଲୁ ଦିଗରେ ଚାଷ କଲେ ଉପରୁ ତଳକୁ ପାଣି ଶୀଘ୍ର ବହିଯାଏ ଏବଂ ଅଧିକ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ । କ୍କିନ୍ତୁ ଢାଲୁର ବିପରୀତ ଦିଗରେ ଚାଷ କଲେ ଜଳ ସ୍ରୋତ ସମ୍ମୁଖରେ ଧାଡି ଧାଡି ହୋଇ ହିଡ ରହିଯାଏ । ଏହାଦ୍ୱାରା ଜଳ ତଳକୁ ଶୀଘ୍ର ବହି ଆସିପାରେ ନାହିଁ । ଫଳତଃ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ମଧ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
ଧାଡି ଧାଡି ଓ ଛଡା ଛଡା ହୋଇ ଲଗାଯାଉଥିବା ଫସଲ ଗଛ ମଧ୍ୟରେ ବେଶି ଜାଗା ଖାଲି ରହୁଥିବାରୁ ଏଥିରେ ବେଶି ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହୁଏ । କିନ୍ତୁ ପାଖାପାଖି ଲାଗୁଥିବା ଫସଲ ମାଟିକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଘୋଡେଇ ବାନ୍ଧି ରଖୁଥିବାରୁ ଜଳ ଓ ମୃତ୍ତିକା କ୍ଷୟ ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ।
ଆଧାର - ଶିକ୍ଷକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟ ଓ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରିଷଦ
Last Modified : 4/14/2020