অসমীয়া   বাংলা   बोड़ो   डोगरी   ગુજરાતી   ಕನ್ನಡ   كأشُر   कोंकणी   संथाली   মনিপুরি   नेपाली   ଓରିୟା   ਪੰਜਾਬੀ   संस्कृत   தமிழ்  తెలుగు   ردو

ଯୋଗ ନୀରୋଗ

ଯୋଗ

ଯୋଗ' ଶବ୍ଦଟି କାନରେ ପଡ଼ିବା ମାତ୍ରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ନିୟନ୍ତ୍ରିତ ଶାରୀରିକ ଭଙ୍ଗୀ ତଥା ଅଙ୍ଗଚାଳନା କରୁଥବାର ଚିତ୍ର ଆମ ମାନସପଟରେ ଭାସିଉଠେ । ଅଧିକାଂଶ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଧାରଣାରେ ଯୋଗ ହେଉଛି କେତୋଟି ଆସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟାମର ନିୟମିତ ଅଭ୍ୟାସ । କିନ୍ତୁ ଯୋଗାଭ୍ୟାସ ଏତିକିରେ ସୀମିତ ନୁହେଁ । ବିଶେଷକରି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଅନୁଧ୍ୟାନର ଫଳାଫଳ ଭିତ୍ତିରେ ବିଚାର କଲେ ଯୋଗର ଅନୁକୂଳ ପ୍ରଭାବ ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ । ଆସନ ଓ ପ୍ରାଣାୟାମ ହେଉଛି ଯୋଗର କେବଳ ଦୃଶ୍ୟମାନ ରୂପ । ମାତ୍ର ଏହାର ଅଦୃଶ୍ୟ ରୂପ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ତା’ର ଏହି ଅଦୃଶ୍ୟ ରୂପ ଆମକୁ ଅନୁଭବ କରେଇଦିଏ ଯେ ଆମେ କେହି କର୍ତ୍ତା ନୋହୁଁ, ଆମେ ହେଉଛୁ, ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଶକ୍ତିର ଗୋଟିଏ ଗୋଟିଏ ଯନ୍ତ୍ର ।

ଯୋଗ କ'ଣ?  କ'ଣ ଏହାର ସଂଜ୍ଞା

ଯୋଗର ଅର୍ଥ ମିଳନ, ସଂଯୋଗ । ଗଣିତରେ ଆମେ ଯୋଗ ଶବ୍ଦଟି ସହ ପରିଚିତ । ଗଣିତ ଓ ବିଜ୍ଞାନରେ ଯୋଗ କରିବାର ଅର୍ଥ ମିଶାଣ । ଗଣିତ ପଢିବା ବେଳେ ଆମେ ବି ଶିକ୍ଷକଙ୍କ ତୁଣ୍ଡରୁ ଶୁଣିଛେ ବିୟୋଗ ବା ବିଯୋଗ କରିବା କଥା ମଧ୍ୟ । ବିଯୋଗ କରିବା ହେଉଛି ଫେଡ଼ିବା ବା ବିୟୋଗ କରିବା । ଦେହ ବା ଶରୀର ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମେ ଯେଉଁ ଯୋଗସାଧନା କଥା କହିଥାଉ, ତାହା ଗଣିତରେ କୁହାଯାଉଥବା ଯୋଗର ଅର୍ଥଠାରୁ ଆଦୌ ଭିନ୍ନ ନୁହେଁ । ତେବେ ଦେହ ସମ୍ପର୍କରେ ଯୋଗ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ କଲେ, ଦେହ ସମ୍ପର୍କରେ କ'ଣ ବିୟୋଗ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ ହୋଇପାରିବ ? ହଁ ହୋଇପାରିବ । ଗଣିତର ଯୋଗ ବିଯୋଗ ଭଳି ଶରୀର ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଯୋଗ-ବିଯୋଗ ବା ମିଳନ-ବିଚ୍ଛେଦର ବ୍ୟବହାର ସମଭାବରେ ପ୍ରଯୁଜ୍ୟ।

ଯୋଗର ଦର୍ଶନ ଅନୁଯାୟୀ ଜୀବାତ୍ମାର ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସହ ମିଳନ। ବା ସଂଯୁକ୍ତି ହେଉଛି ଯୋଗର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ତେଣୁ ପରମାମାଙ୍କ ସହ ମିଳିତ ହୋଇ ନ ପାରିବାର ଅବସ୍ଥା ହେଉଛି ବିଯୋଗ ବା ବିଚ୍ଛେଦ ଅବସ୍ଥା । ଅଧ୍ୟାତ୍ମବାଦୀମାନଙ୍କ ମତରେ ପରମାତ୍ମା ବା ଈଶ୍ଵର ହେଉଛନ୍ତି ଆମର ଉତ୍ସା । କିନ୍ତୁ ଆମେ ତାଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ (ଯୋଗ) । ରକ୍ଷା ନ କରି ତାଙ୍କଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ (ବିଯୋଗ) ହୋଇ ରହିଛୁ । ଭଗବାନ ଆମର ମୌଳିକ ଉତ୍ସରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ରହିଥିବାରୁ ହିଁ ଆମେ ଭୋଗିଚାଲିଛୁ। ଯାବତୀୟ ସମସ୍ୟା । ଆମେ ଯଦି ଆମର ସମସ୍ତ ଚିନ୍ତା, ସମସ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟ, ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟା ସେହି ଦିବ୍ୟାପୁରୁଷଙ୍କଠାରେ ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ସମର୍ପଣ କରିଦେଇପାରିବା, ତେବେ ଆମେ ସେହି ଉତ୍ସଙ୍କଠାରୁ ଅବିଚ୍ଛିନ୍ନ ରହିପାରିବା । ବାସ୍ତବିକ ଏହା ହି ହେଉଛି ଯୋଗର ମୌଳିକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ସୁତରାଂ ଈଶ୍ଵରଙ୍କଠାରୁ ଅଲଗା ହୋଇ ରହିବା ହେଉଛି ବିଯୋଗ,

ତାଙ୍କ ସହ ମିଳନ-ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିବା ହେଉଛି ଯୋଗ । ତେଣୁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିର ଜୀବନ ହିଁ ଯୋଗ । ସେଥଯାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ଜୀବନରେ ଏହି ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ପ୍ରୟାସୀ ହେବା ବାଞ୍ଛନୀୟ। ଯୋଗ ସହ ନିଜକୁ ଯୁକ୍ତକରି ନୀରୋଗ ତଥା ସୁସ୍ଥ ଜୀବନଯାପନ କରିବା ନିମିତ୍ତ, କିଏ ଅବା କାମନା ନ କରିବ ?

ଯୋଗଚର୍ଚ୍ଚା ବା ଯୋଗବ୍ୟାୟାମର ଅନ୍ୟତମ ପ୍ରଧ୍ୟାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ହେଉଛନ୍ତି ମହର୍ଷି ପତଞ୍ଜଳି । ଏହା ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତୀୟ ଶରୀରଚର୍ଚ୍ଚା ଓ ଭାରତ ଏହାର ଜନ୍ମଭୂମି । ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନରେ ଯୋଗଚର୍ଚ୍ଚାର କୌଣସି ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ । ଭାରତର ମୁନିଋଷି, ଯୋଗୀ ଓ ତପସ୍ଵୀମାନେ ପ୍ରତିଦିନ ଯୋଗସାଧନା ମାଧ୍ୟମରେ ନିଜର ଦେହ ଓ ମନକୁ ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ ସୁସ୍ଥ ରଖିପାରୁଥିଲେ । ଫଳରେ ସେମାନେ ଥିଲେ। ଦୀର୍ଘଜୀବୀ । ଏପରିକି ସେମାନେ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲେ ଅସାଧାରଣ ଐଶୀ ଶକ୍ତି ।

ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଯୁଗରେ ମାନସିକ ଚାପ ବା ଷ୍ଟ୍ରେସ୍ ଏକ ଅପ୍ରତିହତ ଦୁର୍ଦ୍ଧର୍ଷ ଶତ୍ରୁ ରୂପେ ଉଭା ହୋଇଛି । ଶାରୀରିକ ଶ୍ରମ ପ୍ରତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଚାଲିଛି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ବିମୁଖତା । ଫଳରେ ପୃଥୁଳତା, ଉଚ୍ଚରକ୍ତଚାପ, ହୃଦରୋଗ, _ଷ୍ଟ୍ରୋକ, ଡାଇବେଟିସ୍, ଗଣ୍ଠିବାତ, ଆଜମା, କ୍ୟାନସର ଆଦି ଅଣସଂକ୍ରାମକ, ଦୀର୍ଘକାଳିକ ଜୀବନଶୈଳା ରୋଗଗୁଡ଼ିକର ହାର ଉତ୍ତରୋତ୍ତର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଚାଲିଛି । ଏକଦା ଏଗୁଡ଼ିକ ଥିଲା ବୁଢ଼ାବୁଢାମାନଙ୍କର ବ୍ୟାଧ । ଏବେ କିନ୍ତୁ ଏହା ଶିକାର କରିବାରେ ଲାଗିଲାଣି ତରୁଣତଋଣୀ ଓ ଯୁବକଯୁବତୀଙ୍କୁ । ରାଷ୍ଟର ସମ୍ପଦ ବୋଲି କୁହାଯାଉଥବା ଉତ୍ପାଦନକ୍ଷମ ଗୋଷ୍ଠୀ ଯଦି ଆରୋଗ୍ୟ ହୋଇପାରୁ ନ ଥିବା ରୋଗଗୁଡ଼ିକର କବଳିତ ହୋଇପଡିବେ, ତେବେ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ଆର୍ଥିକ ଓ ବୌଦ୍ଧିକ ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ପ୍ରସରିଯିବାରେ ଅସ୍ଵାଭାବିକତା କିଛି ନାହିଁ । ଏହି ଦୁରୂହ ସମସ୍ୟାର ସହଜ ସମାଧ୍ୟାନ ହେଉଛି ଯୋଗସାଧନା । କାରଣ ଯୋଗ ହିଁ ଅସ୍ଵାଭାବିକ ମାନସିକ ଚାପର ସୁଯୋଗ୍ୟ ପ୍ରତିଯୋଗା । ମାନସିକ ଚାପ ତଥା ତଜ୍ଜନିତ ଶାରୀରିକ, ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଓ ସାମାଜିକ ଅସୁସ୍ଥତାକୁ ଦୂର କରିବାରେ ଯୋଗସାଧନାର ବିକଳ୍ପ ନାହିଁ ।

କିଛି ଦଶକ ତଳେ ଶରୀର ଉପରେ ମନର ପ୍ରଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ବିଶେଷ କିଛି ଆଲୋଚନା ହେଉ ନ ଥିଲା । କାରଣ ଚିକିତ୍ସା ବିଜ୍ଞାନକୁ ଯେଉଁ ଅଭୂତପୂର୍ବ ସଫଳତା ମିଳିଲା, ସେଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରୟୋଗରେ ସବୁପ୍ରକାର ରୋଗକୁ କରାୟତ୍ତ କରିଦେଇ ହେବ ବୋଲି ଦୃଢନିଶ୍ଚିତ ହୋଇଗଲେ ଚିକିତ୍ସକକୁଳ । ଫଳରେ ସେମାନଙ୍କର ମନକଥା ଆଉ ମନେପଡିଲାନି । ମନ ରହିଗଲା, ଉପେକ୍ଷିତ ହୋଇ |

ଶରୀର ଓ ମନ ଉଭୟେ ଭିନ୍ନ ବୋଲି ହୁଅନ୍ତି । ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ବିଶେଷ ଯୋଗାଯୋଗ ନ ଥିବା ଭଳି ପ୍ରତୀୟମାନ ହୋଇଥାଏ । କିନ୍ତୁ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ତନ୍ତ୍ର, ଅବବୋଧ, ସ୍ନାୟବିକ ନମନୀୟତା ଇତ୍ୟାଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ବିଭିନ୍ନ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଗବେଷଣାରୁ ପ୍ରମାଣ ମିଳିଲାଣି ଯେ ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ତଥା ସର୍ବାଙ୍ଗାଣ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଉପଭୋଗ କରିବା ପାଇଁ ମନ ଓ ଶରୀରର ସଂଯୋଗ ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଉଭୟଙ୍କ ଭିତରେ ଦୃଢ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କେବଳ ଯୋଗ ଓ ଧ୍ୟାନ ମାଧ୍ୟମରେ ସମ୍ଭବ ।

ଢାଣିରଖିବା ଉଚିତ ଯେ ଯୋଗ ହେଉଛି ଜୀବନର ଏକ ଧାରା । ନିଜକୁ ପୁନଃ ଆବିଷ୍କାର କରିବା ନିମନ୍ତେ ଯୋଗ ମଣିଷକୁ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ । ତେଣୁ ଯୋଗ ଆବାଳବୃଦ୍ଧବନିତା ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ । ବିଶେଷକରି ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଯୋଗ ପ୍ରତି ଆକର୍ଷିତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଯୋଗକୁ ଯାନ୍ତ୍ରିକ ଉପାୟରେ ଲଦିଦେବା ଆଦୌ ଉଚିତ ନୁହେଁ କି ନିରାପଦ ମଧ୍ୟ ନୁହେଁ । ବରଂ ସର୍ଜନଶୀଳ ଉପାୟରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିପାରିଲେ ଯୋଗ

ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଉପଭୋଗ୍ୟ

ଯୋଗକୁ ଉପଭୋଗ କରିପାରିଲେ ଜୀବନସାରା ଯୋଗ କରିବା ପ୍ରତି ସେମାନେ ପ୍ରଲୁବ୍ଧ ହୋଇପାରିଲେ ଓ ଆଜୀବନ ଯୋଗ କରିଚାଲିବେ । ଏପରି କି ଭିନ୍ନକ୍ଷମ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ସୁନିର୍ବାଚିତ ଯୋଗ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରିବା ପାଇଁ ସମର୍ଥ । ଜାଣିରଖନ୍ତୁ ଯେ ଯୋଗ କୌଣସି ଧର୍ମୀୟ ଚର୍ଚ୍ଚା ନୁହେଁ । ଧର୍ମସହ ଏହାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ । ଯୋଗ କେବଳ ଶରୀର ଓ ମନକୁ ସୁସ୍ଥ ରଖୁବାର ଏକ ଦୈନନ୍ଦିନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବା କର୍ମପଦ୍ଧତି ଏବଂ ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଏକ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସାଧନା । ସୁତରାଂ ଯୋଗ ଦ୍ଵାରା ଯେଉଁସବୁ ଶାରୀରିକ ଓ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ଵିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥାଏ, ତାହା କେବଳ ଯୋଗସାଧନାରେ ବ୍ରତୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କଠାରେ ହିଁ ନିହିତ ।

ଭାରତ ହେଉଛି ଯୋଗ ପଦ୍ଧତିର ଜନ୍ମଦାତ୍ରୀ ଓ ଏହା ଏକ ଉକୃଷ୍ଟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ପଦ୍ଧତି । ମଣିଷଜାତିର ସର୍ବାଙ୍ଗୀଣ ଉନ୍ନତିରେ ଯୋଗର ଅନୁକୂଳ ଅବଦାନ ଦିଗନ୍ତ ବିସ୍ଥାରୀ । କାରଣ ଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ  ଆମେ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସହ ଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଉ ଏବଂ ପରସ୍ପର ସହ ଯୁକ୍ତ ହେବାରେ ଯୋଗ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ସଂଗୃହିତ: ଡ଼ା.ନିତ୍ୟାନନ୍ଦ ସ୍ଵାଇଁ, ଅଭିନବ ବିଡ଼ାନାସା, କଟକ

Last Modified : 1/26/2020



© C–DAC.All content appearing on the vikaspedia portal is through collaborative effort of vikaspedia and its partners.We encourage you to use and share the content in a respectful and fair manner. Please leave all source links intact and adhere to applicable copyright and intellectual property guidelines and laws.
English to Hindi Transliterate