ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍

ଉପକ୍ରମ

ମହିଳାମାନେ କେବଳ ମୁଣ୍ଡରେ ଓଢଣା ଦେଇ ଘର କୋଣରେ ବସିବା ପାଇଁ ଜନ୍ମ ହୋଇନାହାନ୍ତି । ସେମାନେ ବି ସଂଘର୍ଷ କରିବା ଶିଖିଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଭିତରେ ମଧ୍ୟ ରହିଛି ଉଦମ୍ୟ ସାହସ ଓ ଶକ୍ତି । ଜୀବନ ପଥରେ ସମ୍ମାନର ସହ ବଂଚିବା ପାଇଁ ସେମାନେ ବି କରି ଶିଖିଛନ୍ତି ଲଢେଇ । ଗ୍ରାମାଂଚଳର ମହିଳାମାନେ ବି ଆଉ ପଛରେ ନାହାନ୍ତି । ତାକୁ ଅବଳା, ଦୁର୍ବଳା ଭାବିବା ଭୁଲ୍ । ପରିବାରର ଅନ୍ୟ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ଭଳି ସେ ବି ଖଟିପାରେ ଦିନ ତମାମ୍ । ସେ ବି ରୋଜଗାର କରିପାରେ ନିଜ ବୁଦ୍ଧି ବଳରେ । ଏଠି ଆମେ ଏମିତି ଜଣେ ମହିଳାଙ୍କ କଥା କହୁଛୁ, ଯାହାଙ୍କ ପାଇଁ ଉପରୋକ୍ତ ବାକ୍ୟଗୁଡିକ ପୁରାପୁରି ଉପଯୁକ୍ତ | ସେ ହେଉଛନ୍ତି ପୁରୀ ଜିଲ୍ଲାର ପ୍ରଭାସିନୀ । ଆଖପାଖ ୧୦୦ ଗାଁର ଲୋକେ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସଂଘର୍ଷର ସାକ୍ଷୀ । ସାଇକେଲ୍ ରେ ବିଭିନ୍ନ ସଉଦା ଧରି ସେ ଗାଁ ଗାଁରେ ବିକ୍ରି କରି ଘର ଚଳାଉଛନ୍ତି । କେହି ତାଙ୍କର ଏହି ଉଦ୍ୟମକୁ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ କହୁଛି ତ ଆଉ କିଏ କହୁଛି ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କର ଏହା ମୋବାଇଲ୍ ସପ୍ ।

ପ୍ରଭାସିନୀ ଯାତ୍ରା

ପିପିଲି ବ୍ଲକ ରୂପଦେଇପୁର ପଂଚାୟତର ମୌଜିବେଗ ଗାଁର ପ୍ରଭାସିନୀ ସାହୁ । ମା ହୀରା ସାହୁ, ସ୍ୱାମୀ ସୁକାନ୍ତ ଓ ଦୁଅଟି ସନ୍ତାନଙ୍କୁ ନେଇ ତାଙ୍କର ଛୋଟ ପରିବାର । ପିଲାଟି ଦିନରୁ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ଉପରେ ଚଡକ ପଡିଥିଲା । ୧୦ ବର୍ଷର ହୋଇଥିବା ବେଳେ ତାଙ୍କ ଭାଇ ମରିଗଲେ । କିଛି ଦିନ ପରେ ବାପା ଆରପାରିକୁ ଚାଲିଗଲେ । ଏକୁଟିଆ ଘରେ ରହିଥିଲେ ବୃଦ୍ଧା ମା ଓ ପ୍ରଭାସିନୀ । ସେତେବେଳେ ସେ ସଂସାର କଣ ଜାଣି ନଥିଲେ । ଚତୁର୍ଥ ଶ୍ରେଣୀରେ ପଢୁଥିବା ପ୍ରଭାସିନୀ ଆଉ ସ୍କୁଲ ଗଲେ ନାହିଁ । ପାଠ ପଢାରେ ଡୋରି ବନ୍ଧା ହେଲା । ସେହି ଦିନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ସଂଘର୍ଷ । ଯେଉଁ ବୟସରେ ସେ ଖାତା, କଲମ ଧରିବା କଥା, ହସଖୁସୀରେ ଖେଳିବା, ନାଚିବା କଥା, ସେତେବେଳେ ସେ ବାହାରି ପଡିଥିଲେ ଘର ଚଳାଇବାକୁ ।

ସେହି ସମୟର କଥା ମନେପକାଇ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ମା’ ହୀରା ସାହୁ କହନ୍ତି, ପୁଅ ଓ ଗେରସ୍ତ ମରିଗଲା ପରେ ପ୍ରଭାସିନୀ ହିଁ ମୋର ଏକମାତ୍ର ସାହା ଥିଲା । ସେ ଜାଣିପାରିଥିଲା ତାଙ୍କୁ ହିଁ ପରିବାର ଚଳାଇବାକୁ ହେବ । ସ୍କୁଲ ବନ୍ଦ କଲା । ପାଠ ଛାଡିଲା । ଆଉ ତାର କୁନି କୁନି ହାତରେ ସଉଦା ବିକିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦେଇଥିଲା ସେହି ଦିନୁ । ମୁଁ ସବୁ ଦେଖୁଥିଲି । କିନ୍ତୁ ମୋ ପାଖରେ ଆଉ କିଛି ବାଟ ନଥିଲା । ସେବେ ଠାରୁ ଏବେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ ହିଁ ପରିବାର ପାଇଁ ବରଦାନ ସଦୃଶ ହୋଇଛି । ପ୍ରତିଦିନ ସକାଳୁ ସେ ତାଙ୍କ ସାଇକେଲ୍ ଧରି ବାହାରି ପଡନ୍ତି । ସାଇକେଲ୍ ହାଣ୍ଡେଲ୍ ରେ ୭/୮ଟି ବ୍ୟାଗ୍ ଓହଳା ହୋଇଥାଏ । ସେଥିରେ ଥାଏ ଡାଲି, ତେଲ, ଲୁଣ, ହଳଦୀ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ପାନ ଗୁଆ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନେକ ପ୍ରକାର ସଉଦା, ଯାହା ଘର ପରିବାରରେ ନିତିଦିନ ଦରକାର ହୁଏ । ଆଉ ପଛ ପଟେ କ୍ୟାରିଅରରେ ଥାଏ ଖାଇବା ଜିନିଷ । ଆପଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ମିଳିବ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ସ୍ନାକ୍ସ, ବରା, ଆଳୁଚପ୍ , ପିଆଜି ଆଦି ସବୁ କିଛି । ଏସବୁ ସେ ନିଜେ ଘରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାନ୍ତି । ଏକ ପେଟିରେ ଏସବୁ ସୁରକ୍ଷିତ ଭାବେ ରହିଥାଏ ।

ଏ ବିଷୟରେ ପ୍ରଭାସିନୀ କହନ୍ତି,ସବୁ ଦିନ ଆଖପାଖ ୩୦/୪୦ ଗାଁ ବୁଲି ବୁଲି ସଉଦା ବିକ୍ରି କରେ । ଏତେ ଦିନର ବ୍ୟବସାୟ ଫଳରେ ଅନେକ ଗାଁରେ ବହୁତ ନିୟମିତ ଗ୍ରାହକ ଅଛନ୍ତି । ଯେଉଁମାନେ ଏସବୁ ସଉଦା ପାଇଁ ମୋତେ ହିଁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାନ୍ତି । ଏବେ ବିଭିନ୍ନ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ ହୋମ୍ ଡେଲିଭରି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବାହାରିଛି । ମୁଁ କିନ୍ତୁ ଏହି ସେବା ଅନେକ ବର୍ଷ ଆଗରୁ ଦେଇ ଆସୁଛି ।

ଚାରି ବର୍ଷେ ପୂର୍ବେ ପ୍ରଭାସିନୀ ପୁରୀର ସୁକାନ୍ତଙ୍କୁ ବିବାହ କରିଛନ୍ତି । ସୁକାନ୍ତ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ଘରେ ହିଁ ରହୁଛନ୍ତି । ସୁକାନ୍ତ ଜଣେ ଦିନ ମଜୁରିଆ ଭାବେ କାମ କରି ପରିବାରକୁ ପ୍ରତିପୋଷଣ କରୁଛନ୍ତି । ତେବେ ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ କୁ ସେ କେବେ ବି ବିରୋଧ କରିନାହାନ୍ତି । ଏ ବିଷୟରେ ସେ କୁହନ୍ତି,ବିବାହ ପୂର୍ବରୁ ବି ପ୍ରଭାସିନୀ ଏହି କାମ କରୁଥିଲେ । ଭାରି ପରିଶ୍ରମୀ ସେ । ଘର କାମ ସବୁ କରନ୍ତି । ପୁଣି ସାଇକେଲ ନେଇ ସଉଦା ବିକିବାକୁ ଯାନ୍ତି । ପୁଣି ଫେରିଲେ ଘର କାମ କରନ୍ତି। ଅଧିକ ପରିଶ୍ରମ ପଡୁଥିବାରୁ ମୁଁ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ ବନ୍ଦ କରିଦେବା ପାଇଁ ଥରେ କହିଥିଲି । କିନ୍ତୁ ସେ କହିଥିଲେ ଏହି ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ ହିଁ ଆମ ଜୀବନ ଗଢିଛି । ମୋ ଶକ୍ତି ଥିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହାକୁ ଚଲାଇ ରଖିବି ।

ଶେଷ ବାର୍ତ୍ତା

ନାରୀ ସଶକ୍ତିକରଣ କଥା ଚାରିଆଡେ କୁହାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ କେଉଁଠି ନା କେଉଁଠି ତ୍ରୁଟି ରହିଯାଉଛି । ଏହା ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ପରିବାରକୁ ଦେଖିଲେ ଜଣାପଡେ । ଏହି ଗରିବ ପରିବାରକୁ କିଛି ବି ସରକାରୀ ସୁବିଧା ମିଳିନାହିଁ । ଭତ୍ତା, ବିପିଏଲ୍ କାର୍ଡ, ଇନ୍ଦିରା ଆବାସ କଥା ଛାଡ, ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କର ଭୋଟର ପରିଚୟ ପତ୍ରଟିଏ ନାହିଁ । ଅନେକ ଥର ବିଭିନ୍ନ ଅଫିସ୍ କୁ ଦୌଡି ଦୌଡି ନୟାନ୍ତ ହେଲେଣି । ଆଉ କୁଆଡେ ଯାଉ ନାହାନ୍ତି । ନିଜେ ସଂଘର୍ଷ କରି ବଂଚିବାକୁ ସେ ନିଜର ଆଦର୍ଶ ବୋଲି ମାନି ନେଇଛନ୍ତି ।

ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସାଇକେଲ୍ ସପ୍ ଏକ ଛୋଟ ଉଦ୍ୟୋଗ ଭଳି । ପ୍ରଭାସିନୀଙ୍କ ସଂଘର୍ଷ ଦେଖିଲେ ମନରେ ପ୍ରେରଣା ଓ ଆତ୍ମବିଶ୍ୱାସ ଆସେ । ଆଖପାଖ ଗାଁର ଝିଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସେ ଏକ ଉଦାହରଣ ପାଲଟିଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମେ ଯେଉଁ ଲେକେ ତାଙ୍କୁ ଟାହିଟାପରା କରୁଥିଲେ ଏବେ ତାଙ୍କୁ ସାଲ୍ୟୁଟ୍ ମାରିବାକୁ କୁଣ୍ଠାବୋଧ କରୁନାହାନ୍ତି ।

ଆଧାର - Akhand ,indiamediacentre@gmail.com