ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଇକୋସିଷ୍ଟମ୍ ରେ, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ହୋଷ୍ଟ ଉପକରଣ/ବୈଦ୍ୟୁତିକ ଚରିତ୍ର, ଯାହା ଏକ ଜଟିଳ ଲିଙ୍କ୍ ଗଠନ କରିଥା’ନ୍ତି । ଏହି ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ, ଆଧାରଧାରକଙ୍କଠାରୁ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ପରିଚୟ ତଥ୍ୟ (PID) ସଂଗ୍ରହ କରେ, ପ୍ରସାରଣ ପାଇଁ ସୂଚନା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରେ, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପ୍ୟାକେଟ୍ ପ୍ରସାରିତ କରେ ଏବଂ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପରିଣାମ ଗ୍ରହଣ କରେ।
ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣର ଉଦାହରଣରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଅଛି କମ୍ପ୍ୟୁଟର୍, ଲାପଟପ୍, ପଏଣ୍ଟ-ଅଫ୍-ସେଲ୍ (PoS) ପାଇଁ କିଓସ୍କ/ହ୍ୟାଣ୍ଡହେଲ୍ଡ ମୋବାଇଲ୍ ଉପକରଣ (ମାଇକ୍ରୋ ATM) ଓ ଟାବଲେଟ୍ସ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନୁରୋଧକାରୀ ସଂସ୍ଥାଙ୍କର ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ନିମନ୍ତେ ଏହିପରି ଉପକରଣ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥାଏ।
ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣ ନିମ୍ନଲିଖିତ କାର୍ଯ୍ୟମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରେ:
AUA, ଅତିରିକ୍ତ ଆବଶ୍ୟକତା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କରିପାରେ, ଯେପରି ବହୁ ଭାଷା ସମର୍ଥନ, ଭଏସ୍ ସପୋର୍ଟ, ଫର୍ମ ଫ୍ୟାକ୍ତର୍ ଆଦି । AUAର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଭିତ୍ତିକରି ଡିଭାଇସ୍ ମଡେଲ୍/ଫର୍ମ ଫ୍ୟାକ୍ଟର୍ ରେ ପ୍ରମାଣିତ ସେନ୍ସର୍-ଏକ୍ସଟ୍ରାକ୍ଟର୍ ମିଶାଇବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଉପକରଣ ବିକ୍ରେତାଙ୍କଠାରୁ ଆଶା କରାଯାଏ ।
AUA, Sub-AUA କିମ୍ୱା ସେମାନଙ୍କର ଏଜେଣ୍ଟମାନ‘ଗ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥାଏ । ଅନୁରୋଧକାରୀ ସଂସ୍ଥା କିମ୍ୱା ସେମାନଙ୍କର ଏଜେଣ୍ଟମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରନ ଇକୋସିଷ୍ତମ୍ ରେ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଲଗାଯାଇପାରେ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ତଦନୁସାରେ ଚଲାଯାଇପାରେ ।
କାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରଣାଳୀ ଉପରେ ଭିତ୍ତି କରି, ଏହିପରି ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକୁ, ସ୍ୱୟଂ-ପରିଚାଳିତ ଓ ଅପରେଟର୍ ପରିଚାଳିତ ଉପକରଣ ଭାବରେ ଶ୍ରେଣୀଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।
ସ୍ୱୟଂ-ପରିଚାଳିତ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ସେହି ଉପକରଣ, ଯେଉଁଠାରେ କୌଣସି ସହାୟତା ବିନା ଆଧାର ସଂଖ୍ୟାଧାରକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଅପରେଟର୍ ପରିଚାଳିତ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ସେହି ଉପକରଣ, ଯେଉଁଠାରେ, ଅନୁରୋଧକାରୀ ସଂସ୍ଥାର ଅପରେଟର୍ ଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଆଧାର ସଂଖ୍ୟାଧାରକଙ୍କ ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରଣ କାରବାର କରାଯାଇଥାଏ ।
ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକରୁ AUA/Sub-AUA ସର୍ଭର୍ କୁ କନେକ୍ଟିଭିଟୀ ମଧ୍ୟ AUA/Sub-AUA ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାବଧାନ କରାଯିବ । ବିଭିନ୍ନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣ ବ୍ୟବହୃତ ହେବାର ଆଶା କରାଯାଏ ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ AUAର ଆବଶ୍ୟକତା ପାଇଁ ଏହା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହେବା ଦରକାର । ବିଭିନ୍ନ AUAଙ୍କର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆବେଦନ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ, AUAଗୁଡ଼ିକଠାରୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପ୍ୟାକେଟଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣ ଓ ସୁରକ୍ଷିତ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରୁଥିବାବେଳେ UIDAI, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଆବେଦନ ପାଇଁ ଏକ API ଭିତ୍ତିକ ଆପ୍ରୋଚ୍ ଗ୍ରହଣ କରିଛି ।
ହାର୍ଡେୱେର ଭାଗ ପାଇଁ, UIDAIର ଅଥେଣ୍ଟେିକେସନ୍ API ଅନୁସାରେ, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପ୍ୟାକେଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିପାରୁଥିବା ଯେକୌଣସି ଜନସାଂଖିକୀୟ ଓ OTP ଭିତ୍ତିକ ପ୍ରମାଣୀକରଣର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇପାରିବ । ବାୟୋମେଟ୍ରିକ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ପାଇଁ, ଉପକରଣରେ STQC ଦ୍ୱାରା ପ୍ରମାଣୀକୃତ ସେନସର୍ ଓ ଏକ୍ସଟ୍ରାକ୍ଟର ବ୍ୟବହାର କରାଯିବା ଉଚିତ । ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଅଧିକ ସୂଚନା, ବିଭାଗରେ ମିଳିପାରିବ । "ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ଉପକରଣ"
AUAମାନେ, ନିଜର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ତଥା UIDAIର ଅଥେଣ୍ଟିକେସନ API ଅନୁସାରେ, ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଆପ୍ଲିକେସନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । API
ଉପକରଣର ପ୍ରୟୋଗରେ ଏପରି ପ୍ରାବଧାନ ରହିବା ଉଚିତ, ଯାହା ପ୍ରକୃତ ଆଧାର ସଂଖ୍ୟାଧାରକଙ୍କୁ ସେବା ଯୋଗାଇବ ଯେଉଁମାନେ, ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ସମୟରେ ଭୁଲ୍ ଭାବେ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହୋଇଥାଇପାରନ୍ତି । ଆହୁରିମଧ୍ୟ, ନେଟୱର୍କର ଅନୁପଲବ୍ଧତା, ଉପକରଣ ଖରାପ ହେବା ଆଦି ପରି ଅନ୍ୟ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିକଲ୍ ସୀମିତତା ମାମଲାରେ ସେବା ପ୍ରଦାନ ଜାରି ରଖିବାର ପରିମାପ ରହିବା ଉଚିତ । ଟେକ୍ନୋଲୋଜିକଲ୍ ସୀମିତତା କାରଣରୁ ଆଧାର ସଂଖ୍ୟାଧାରକଙ୍କୁ ସେବା ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ବ୍ୟତିକ୍ରମ ସମ୍ଭାଳିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ‘ନନ୍-ରେପ୍ୟୁଡିଏବଲ୍’ ବୈଶିଷ୍ଠ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟାକ୍-ଅପ୍ ରଖାଯିବା ଦରକାର, ଯେପରିକି ବ୍ୟତିକ୍ରମ ସମ୍ଭାଳିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାବେଳେ ହେଉଥିବା ଅନୁରୋଧର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଲଗ୍ ରଖାଯିବ ଓ ତାହାର ତଦାରଖ ହେଉଥିବ ଏବଂ ତାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାରର ଠକେଇ ଚେଷ୍ଟାକୁ ରୋକି ହେଉଥିବ । ଏହା, ଆଧାର ସଂଖ୍ୟାଧାରକଙ୍କ ସୂଚନାର ସୁରକ୍ଷା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ଅଟେ, ଯାହା ଓ ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରଣ ନିୟମ ୨୦୧୬ରେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ହୋଇଛି।
ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣ ଉଭୟ ସଞ୍ଚାଳକ ପରିଚାଳିତ କିମ୍ୱା ସ୍ୱୟଂ-ପରିଚାଳିତ ସଂଯନ୍ତ୍ର ହୋଇପାରେ । ସେହିପରି, ଯେଉଁ ପରିବେଶରେ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣ ନିୟୋଜନ କରାଯାଇଥାଏ ତାହା AUA ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ/ତଦାରଖ ହୋଇପାରେ / ନହୋଇପାରେ । ଯଦିଓ ସଞ୍ଚାଳକ ପରିଚାଳିତ ଉପକରଣ ଓ AUA ପରିଚାଳିତ ପରିବେଶ ସର୍ବାଧିକ ବିଶ୍ୱାସ ଜନ୍ମାଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ ଏହା ହୁଏତ ସମ୍ଭବ ହୋଇନପାରେ ।
ପ୍ରମାଣୀକରଣର ପ୍ରକାର, ସୁରକ୍ଷା ଓ ଅଡିଟ୍ ବ୍ୟବସ୍ଥା, ଠକେଇ ପ୍ରତିରୋଧ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି ଚୁଡାନ୍ତ କରିବା ପୂର୍ବରୁ AUA, ପରିବେଶ ସକ୍ରାନ୍ତୀୟ ପ୍ରସଙ୍ଗ ବିଚାରବେଳେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ବିପଦର ଆକଳନ କରିବା ଉଚିତ ।
ଅନେକ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଉପକରଣ, ବିଶେଷକରି ବାୟୋମେଟ୍ରିକ୍ ପ୍ରମାଣୀକରଣ ଅନୁରୋଧ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଥିବା ଉପକରଣ, ସଞ୍ଚାଳକମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହେବାର ଆଶା କରାଯାଏ । AUAମାନେ ସେହିଭଳି ଉପକରଣ ପରିଚାଳନା କରୁଥିବା ସଞ୍ଚାଳକମାନଙ୍କର ପର୍ଯାପ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବା ଉଚିତ, ଯେପରି ସେମାନେ ଠିକ୍ ଭାବରେ ଆଧାର ପ୍ରମାଣୀକରଣ କାରବାର କରିପାରିବେ ଏବଂ ବାସିନ୍ଦାଙ୍କ ପ୍ରଶ୍ନର ଉପଯୁକ୍ତ ଉତ୍ତର ପ୍ରଦାନ କରିପାରିବେ ।
କିଛି ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସଞ୍ଚାଳକଙ୍କ ପାଇଁ ହେଉଥିବା ପ୍ରଶିକ୍ଷଣର ଅଂଶବିଶେଷ ହେବା ଉଚିତ:
ଆଧାର - "UIDAI,ଭାରତ ସରକାର"
Last Modified : 6/27/2020