ସ୍କୁଲ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗ

1. (କ) ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଦଳ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ଓ ପାଠ୍ୟ ଉପକରଣ TLM  ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ଦାୟିତ୍ଵରେ ରହିବ ସେହି ଦଳରେ ନିମ୍ନୋକ୍ତ ବର୍ଗରୁ ଅନ୍ତତଃ ପକ୍ଷେ ଜଣେ ଲେଖାଏଁ ବ୍ୟକ୍ତି ରହିବେ ଏବଂ ସେଥିରେ ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିବାକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯିବ ( ପ୍ରଥମ 5 ଟି ବର୍ଗ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣଙ୍କୁ ଦଳପତି ବଛାଯିବ ) : ଈପସିତ ଭାଷା ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରୁ ଅଭିଜ୍ଞ ଶିକ୍ଷକମାନେ
2. (ଖ)  ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର ଦେଶୀୟ ଜ୍ଞାନ ଥିବ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀର ନେତା
3. (ଗ) ଇପସିତ ଭାଷାଭାଷୀ ଗୋଷ୍ଠୀରୁ ଆସିଥିବା ଲୋକ- କଳାକାର , ଗପ କୁହାଳି , କବି, ଗାୟକ, ଲେଖକ ଶିଳ୍ପୀ, କାରିଗର ଏବଂ ଅଭିଜ୍ଞ କୃଷକ   ।
4. (ଘ) ପାଠ୍ୟ ଉପକରଣ TLM ର ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଓ ସେଥିରେ ଚିତ୍ର ଆଙ୍କିବା ପାଇଁ କଳାକାର   ।
5. (ଙ) ଅଣ ଆଦିବାସୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଦୁଇଜଣ ଅଭିଜ୍ଞ ଶିକ୍ଷକ ହୋଇଥିବେ   ।
6. (ଚ) ଶିକ୍ଷା, ବିଜ୍ଞାନ, ପାଠ୍ୟ ଖସଡା ଏବଂ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ବିକାଶ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ଜଣେ ଶିକ୍ଷା ବିଶାରଦ   ।
7. (ଛ) ପଠନ ଏବଂ ଭାଷାଶିକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଜଣେ ବିଶେଷଜ୍ଞ   ।

• ସମସ୍ତ ଭାଷାଗୋଷ୍ଠୀର ଦଳପତିମାନେ ଅଥବା ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅଧିନସ୍ଥ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ଦଳପତିମାନେ ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କର୍ମଶାଳା ତାଲିମ ନେବେ ; ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷାର ମୌଳିକ ଦିଗ , ପାଠ୍ୟଖସଡା, ଶିକ୍ଷା ବିଜ୍ଞାନ, ଭାଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବିଷୟମାନ, ସାଂସ୍କୃତିକ ବିଷୟ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଦିଗଗୁଡିକ ବିଚାରକୁ ନେଇ ସଂଖ୍ୟାଲଘୁ ପିଲାଙ୍କ ଭାଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଉପାଦାନ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରଣ ବିଷୟରେ ଧ୍ୟାନ ଦେବେ   ।  ଉକ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କାର୍ମଶାଳାରେ ରାଜ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଗବେଷଣା ଓ ତାଲିମ ପରିଷଦ ସମ୍ପୃକ୍ତ ରହିବ   । ଜିଲ୍ଲା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଗୁଡିକରୁ ବଛାଯାଇଥିବା ସମସ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ସମ୍ପୃକ୍ତ ଜିଲ୍ଲାମାନଙ୍କରେ ଉକ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ କର୍ମଶାଳାରେ ଭାଗ ନେବେ   ।
• ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ପ୍ରସ୍ତୃତ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାଷାଗୋଷ୍ଠୀମାନେ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ବୈଠକରେ ଏକତ୍ରିତ ହେବେ  । ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ (DIET) ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ଉକ୍ତ ବୈଠକ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ   । ଅବଶ୍ୟକୀୟ ଦିଗଦର୍ଶନ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଅନ୍ୟ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନଙ୍କୁ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ପ୍ରଶିକ୍ଷକ ଆମନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରନ୍ତି
• ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବା ସମସ୍ତ ଭାଷା – ନିର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଟ ପାଠ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଗୁଡିକର ଗୋଟିଏ କେନ୍ଦ୍ରରେ ସମୀକ୍ଷା କରାଯିବ  । ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକର ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଗୁଣବର୍ତ୍ତ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଦିଗ ବିଷୟରେ ପୂର୍ବ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ମାନଦଣ୍ଡ ସହ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଗୁଡିକୁ ମିଲାଯାଇ ପାଠ୍ୟଖସଡାର ସୀମା ସରହଦ ଭୀତରେ ସେ ସବୁର ସାମଞ୍ଜ୍ୟସ  ରହିଛି କି ନାହିଁ ଦେଖାଯିବ  । ଗୁଣବତ୍ତାର ସୁନୀୟନ୍ତ୍ରଣ ନିମନ୍ତେ ବାହାରର କେତେକ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କୁ ସମୀକ୍ଷକ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ମଧ୍ୟ ନିଆଯାଇପାରିବ   ।
• ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକଗୁଡିକ ଯଥା ସମୟରେ ଛପାଯିବା ଏବଂ ବିତରଣ କରିବାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେଗୁଡିକର ଛପା ଏବଂ ବିତରଣ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ବିକେନ୍ଦ୍ରୀକରଣ କରାଯାଇ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀକୁ ଦାୟିତ୍ଵ ଦିଆଯିବ  । ଶିକ୍ଷାବର୍ଷ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପିଲା ଯେପରି ପାଠ୍ୟପୁସ୍ତକ ପାଇବ ତାହା ଜିଲ୍ଲା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବ   ।
• ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୂଲ୍ୟାୟନ କରି ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କୁ ତଥା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନ୍ତର୍ଗତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରୟ କର୍ମକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସହାୟତା ଯୋଗାଇ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏକ ସ୍ଵାଧୀନ ବିଶେଷଜ୍ଞ ମଣ୍ଡଳୀଉପରେ ଦାୟିତ୍ଵ ନ୍ୟସ୍ତ କରାଯିବ   ।
• ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ ସଫଳ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା ନିମନ୍ତେ ବ୍ଲକସ୍ତରୀୟ ଶିକ୍ଷା କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଯଥା – ଆଞ୍ଚଳିକ ସାଧନ କେନ୍ଦ୍ରର ସଂଯୋଜକ, ଗୋଷ୍ଠୀଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ, ଅତିରିକ୍ତ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଏବଂ ଜିଲ୍ଲାସ୍ତରୀୟ ଶିକ୍ଷା କର୍ମକର୍ତ୍ତା ଯଥା – ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର, ସହ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରକଳ୍ପ ସଂଯୋଜକ ମାନଙ୍କୁ କ୍ଷମତା ସମ୍ପର୍ଣ୍ଣ କରାଯାଇ ବହୁଭାଷା ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ସାମିଲ କରାଯିବ   ।
• ପାଠ୍ୟ ତଥା ଅଣପାଠ୍ୟ ବିଷୟ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ସାମର୍ଥ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ମାତୃଭାଷା ଜରିଆରେ ଆକଳନ କରାଯିବ  ; ସେଥିନିମନ୍ତେ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାପକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପଦ୍ଧତି ଅନୁସରଣ କରାଯିବ  । ପାଠପଢାରେ ପ୍ରଗତି ସାଙ୍ଗକୁ ପିଲାମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ – ସାମାଜିକ ଗୁଣାବଳୀ ଯଥା – ଉପସ୍ଥାନ, ଅଂଶ ଗ୍ରହଣ , ଶ୍ରେଣୀ କକ୍ଷରେ ତତ୍ପରତା , ସାଙ୍ଗସାଥୀଙ୍କ ସହିତ ମିଳାମିଶା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ଢଙ୍ଗରେ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯିବ   ।
• ମୌଖିକ ଏବଂ ଲିଖିତ ମୂଲ୍ୟାୟନ ସାଙ୍ଗକୁ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ ,  ପୋର୍ଟଫୋଲିଓ ,ଚେକ ଲିଷ୍ଟ ଏବଂ ଆଖ୍ୟାନ ଭଳି ବହୁବିଧ ମୂଲ୍ୟାୟନ / ଆକଳନ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯିବ  । ପ୍ରାଥମିକ ଶିକ୍ଷାକାଳ ସାରା ଯେଉଁ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କରାଯିବ ତାହା ପରିମାଣତ୍ମକ ଏବଂ ଏକତ୍ରିତ ଭାବେ ନ ହୋଇ ବରଂ ନିରନ୍ତର ବ୍ୟାପକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପଦ୍ଧତି ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଗୁଣାତ୍ମକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ଓ ବର୍ଗୀକରଣ ପଦ୍ଧତି ଅବଲମ୍ବନ କାରିବାକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ଦିଆଯିବ   ।
• କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣ ସ୍କୁଲ ବିବରଣୀ/ ପ୍ରଗତି ପତ୍ର ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ ଏବଂ ପିଲାର ବାପାମାଆଙ୍କୁ ଜଣାଇ ଦିଆଯିବ  । ନିୟମିତ ଭାବେ କ୍ଲଷ୍ଟର ସ୍ତରୀୟ ବୈଠକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ଫଳାଫଳଗୁଡିକର ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଇ ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରାଯିବ  : ପୂର୍ବରୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇଥିବା ପ୍ରତିକାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଫଳାଫଳ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯିବ   ।
• ବହୁଭାଷା ଶିକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ନିଜର ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ କାର୍ଯ୍ୟଧାରାକୁ ସୁଦୃଢ କରିବ  । ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା ଅବସ୍ଥାରେ ସ୍କୁଲଗୁଡିକ ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ କିଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି ତାହାର ମୂଲ୍ୟାୟନ ତଥା ବହୁଭାଷୀ ଶିକ୍ଷା ସ୍କୁଲ ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଭାବ ଆକଳନ କରିବାକୁ ରାଜ୍ୟସ୍ତରୀୟ ଗବେଷଣା ଅବଶ୍ୟକ ଥିବା ବେଳେ କ୍ଳଷ୍ଟର ସ୍ତରରେ ଆଞ୍ଚଳିକ ସାଧନ କେନ୍ଦ୍ରର ସଂଯୋଜନ ମାନେ ଏବଂ ଶିକ୍ଷକମାନେ ଉପଯୁକ୍ତ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବେ ଯାହାଫଳରେ ତୃଣମୂଳ ସ୍ତରରେ କାର୍ମିକ ଗବେଷଣା କରି ବିକାଶ ଘଟାଇବା ଏବଂ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ନୂତନତ୍ଵ ଆଣିବା ଦିଗରେ ସେମାନେ ସମର୍ଥ ହେବେ  ।
• ମାତୃଭାଷା ଭିତ୍ତିକ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥାର ମୋଟାମୋଟିପ୍ରଭାବ ବିଷୟକୁ ଏକ କେନ୍ଦ୍ର/ ରାଜ୍ୟ ସ୍ତରୀୟ ସଂସ୍ଥା/ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଦ୍ଵାରା ବାହାରପଟରୁ ମୂଲ୍ୟାୟନ କରାଯିବ  । ଏଭଳି ବାହ୍ୟ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଷ କରାଯିବ ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଗଠନମୂଳକ ମୂଲ୍ୟାୟନ ପୂର୍ବକ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା ଏବଂ ଅଧିକ ବିକାଶ କୌଶଳମାନ ସ୍ଥିର କରି ମୋଟାମୋଟି ଭାବେ କେଉଁ ଉପାୟମାନ ଅବଲମ୍ବନ କାଲେ ଅଧିକ ପ୍ରଗତି ଘଟିବ ସେ ବିଷୟରେ ପରାମର୍ଶ ପ୍ରଦାନ କରିବା   ।

ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରାଗଲା ଯେ ଓଡିଶା ରାଜପତ୍ର ଏକ ସାଧାରଣ ସଂଖ୍ୟାରେ ଏକା ପ୍ରକାଶିତ ହେବ   ।

ଆଧାର – ଶିଶୁର ନିଃଶୁକ୍ଳ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାର ଆଇନ  ୨୦୦୦୯