ଶିଶୁ ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସର ସାମାଜିକ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ

ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ

ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟାସରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବା, ଯଥା ଜନ୍ମରୁ ୬ମାସ ଯାଏଁ କେବଳ ସ୍ତନ୍ୟପାନଦ୍ଵାରା ଶିଶୁର ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ପୁଷ୍ଠିଗତ ସ୍ଥିତିରେ ଆଖିଦୃଶିଆ ଉନ୍ନତି ଆଣି ପାରିବ । ଠିକ ସେହିପରି ଶିଶୁମାନଙ୍କୁ ତରଳ ଝାଡା ଭଳି ରୋଗଗୁଡିକରୁ ସୁରକ୍ଷିତ ରଖିବାକୁ ହେଲେ ପରିବାରରେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସର ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆବଶ୍ୟକ । ଜଳ ପରିମଳ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଉନ୍ନତି ଆଣି ଏହାର ସୁପ୍ରଭାବ ନିମନ୍ତେ ଉନ୍ନତି ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସ ଜରୁରୀ । ଉକ୍ତ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡିକ ଆଣିବାକୁ ହେଲେ ଏକ ଉତ୍ତମ ରଣନୀତିଥିବା ଯୋଗାଯୋଗ ଉପାୟର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ଯାହା ଦ୍ଵାରା ମା', ଯତ୍ନକାରୀ, ପରିବାର ଓ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଶିକ୍ଷାଦେଇ ଶିଶୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ଓ ଯତ୍ନରେ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିହେବ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସାମାଜିକ ଓ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ଭନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଦ୍ଵାରା ମା’ ଓ ଶିଶୁ ତଥା ବଢ଼ନ୍ତା ଶିଶୁଙ୍କର ପୁଷ୍ଟଗତ ସ୍ଥିତିରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିହେବ । ତେଣୁ ପରିବାର, ଗୋଷ୍ଠୀ ତଥା ମୂଳ ସେବା ବା ଯତ୍ନକାରୀଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସ୍ଥାୟୀ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ହେଉଛି ମୁଖ୍ୟ ତଥା ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ପଦକ୍ଷେପ । ଗୋଷ୍ଠୀଭିତ୍ତିକ ପଦକ୍ଷେପର ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟଗୁଡିକୁ ଆଦରି ପ୍ରତ୍ୟେକସ୍ତରରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସଠିକ ବାର୍ତ୍ତା ନିୟମିତିଭାବେ ଲଗାତାର ଦେଇ ଚାଲିବା ଏବଂ ଏଥିରେ ଜୋର ଦେବାଦ୍ଵାରା ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିପାରିବ । ଯେକୌଣସି ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗର ପଦକ୍ଷେପ ହେଉନା କାହିଁକି ଏହାର ମୂଳରେ ରହିଛି ଗୋଷ୍ଠୀ ସଦସ୍ୟ, ଯତ୍ନକାରୀ ଏବଂ ମା'ମାନଙ୍କର ସକ୍ରିୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ । ଯୋଗାଯୋଗର ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ୟମକୁ ଉପଯୋଗକରି ସମାନ ପ୍ରକାର ବାର୍ତ୍ତା ସମସ୍ତ ସ୍ତରରେ ବାରମ୍ବାର ପହଁଞ୍ଚାଇବା ଦ୍ଵାରା ଏହା ଏକ ଅନୁକୂଳ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ; ଯଦ୍ଵାରା ଲୋକେ ନିଜେ ଶିଖି ଅନ୍ୟକୁ ତାହା କହିଥାନ୍ତି, ଫଳତଃ ଗୋଷ୍ଠୀ ନୂଆ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବହାର ଅଭ୍ୟାସ କରିଥାଏ ।

ସୂଚନା, ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଯୋଗାଯୋଗ (IEC), ଏବଂ ସାମାଜିକ ଓ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ (SBCC) ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଭେଦକୁ ବୁଝିବା ।

‘ସାମାଜିକ ଓ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ" ଏକ ବହୁବିଭାଗୀୟ ସଂପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଯେଉଁଥିରେ କି ବିଭିନ୍ନ ଯୋଗାଯୋଗ ପଦ୍ଧତି, ମାଧ୍ୟମ ଓ ସାଧନର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇ ସାମାଜିକ ଓ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ଉନ୍ନତି ଅଣାଯାଇଥାଏ । ଏସ୍. ବି. ସି. ସି. ରେ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ କାର୍ଯ୍ୟସାଧନ କରାଯାଇଥାଏ; ବାର୍ତ୍ତା ବଣ୍ଟନ ବା ଏହା ଜଣାଇବା ଓ ସମସ୍ୟା ଜନିତ କଥାବସ୍ତୁକୁ ନେଇ ଆଲୋଚନା ଇତ୍ୟାଦି ଦ୍ଵାରା ଜ୍ଞାନର ଅଭାବ ପୂରଣ, ଅଂଶୀଦାର ମାନଙ୍କୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମିଲ କରିବା ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କୁ ସକ୍ଷମ କରାଇବା ଏବଂ ଏହାକୁ ସୁଗମ କରାଇବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ଏସ. ବି. ସି. ସି. ର ଆର ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ପଦ୍ଧତି ହେଲା। ଏହା ସମାଜର ତଳସ୍ତରରେ ଏବଂ ଅଧିକ ବିପଦ ସଂକୁଳ ତଥା ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରୁ ବଞ୍ଚିତ ହୋଇ ରହିଥିବା ଗାଷ୍ଠୀକୁ ସଶକ୍ତ କରାଇବା ଏବଂ ସମାଜର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ଚାଲିବା ପାଇଁ ଉକ୍ତ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସାମିଲ କରିବା ।

ଜାଣି ରଖିବାର ଅଛିକି, ଏସ୍.ବି.ସି.ସି. ଯୋଗାଯୋଗ ପଦ୍ଧତିକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଉପଯୋଗ ନ କଲେ, ଏହା ସୁଫଳ ଦେଇ ନଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ସମସ୍ୟାଟି କ'ଣ, କେଉଁ ପରିସ୍ଥିତି ରହିଛି, ସେହି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କୁ କିପରି ସୂଚନା ଦେଇ ହେବ ବା ଯୋଗାଯୋଗ କରିହେବ, ଏଗୁଡିକୁନ ଜାଣି ଯଦି ଜଣେ କେବଳ ବାର୍ତ୍ତା ବା ସୂଚନା ଉପରେ ଜୋର ଦେଇ ଜଣାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରନ୍ତି ତେବେ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏସ୍. ବି.ସି.ରୁ ଆଶା କରାଯାଇଥିବା ଫଳ ମିଳି ନଥାଏ । ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ କିଛି ସମସ୍ୟା ଥାଏ ଯାହା ବିକାଶ ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ (CAD) ଦ୍ଵାରା ହେବାରେ ଅସୁବିଧା ଥାଏ । ଏଗୁଡିକୁ ଜାଣିବା ଦରକାର । ତେଣୁ ଏସ.ବି.ସି. କୁ ସମସ୍ତ ସମସ୍ୟାର ଗୋଟିଏ ଉପାୟ ଭାବିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ଠିକ ଏହିପରି ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ (BCC) ପଦ୍ଧତିରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ବ୍ୟବହାର ବା ଆଚରଣ ଗୁଡ଼ିକରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସିବା ଦରକାର ବା କୌଣସି ଆଚରଣ ଆଉଟିକିଏ ଉନ୍ନତ ହେବା ଦରକାର ତାହା ସ୍ଥିର କରାଯାଇଥାଏ ।

କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷ ବା ସମସ୍ୟାକୁ ନେଇ ବି.ସି.ସି. ପଦ୍ଧତିରେ କେତେକ ସୋପାନ ମାଧ୍ୟମରେ  ଆବଶ୍ୟକୀୟ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ଆପଣେଇବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥାଏ ?

ଆଇ. ଇ.ସି (IEC), କହିଲେ ଏହା ସୂଚନା ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଗାଯୋଗକୁ ବୁଝାଇଥାଏ । କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହାକୁ ସୂଚନା ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂଚାର ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇଥାଏ । ନିଦ୍ଧିଷ୍ଟ ସମସ୍ୟାକୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ସୂଚନା ଉପକରଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ଏହାକୁ ଉର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ  ନେଇ ପହଞ୍ଚାଇବା ଯଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଏହାକୁ ନିଜର ଭଲ ପାଇଁ ଉପଯୋଗ କରିବେ, ଏହାହିଁ ଆଇ. ଇ.ସି.ର ମୁଖ୍ୟଲକ୍ଷ୍ୟ ।

ଶୈଖିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ (କାହିଁକି ଏ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା)

• ଆଇ. ୱାଇ. ସି.ଏଫ୍ ଜନିତ ଅଭ୍ୟାସ ଓ ଆଚରଣ, ଶୈଶବ ଅସୁସ୍ଥତାର ପରିଚାଳନା ଏବଂ ଜଳ, ପରିମଳ ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସ ଓ ଆଚରଣ ଗୁଡ଼ିକରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ବିବିଧ ଯୋଗାଯୋଗ ପଦ୍ଧତିର ଉପାୟ ଗୁଡ଼ିକୁ ଜାଣିବା ।
• ଆନ୍ତବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗ ( IPC) ପଦ୍ଧତି ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ଏବଂ ଏହା ମା’, ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ସହିତ କିପରି ହୋଇଥାଏ ତାହାର ସବିଶେଷ ଆଲୋଚନା କରି ଜାଣିବା ।
• ଆନ୍ତବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା ନିମନ୍ତେ ଆବଶ୍ୟକ କୌଶଳ, ହାସଲ କରିବା ।

ଯୋଗାଯୋଗର ବିବିଧ ଉପାୟ ବା କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା

କୌଣସି ଏକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଏବଂ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ଭିତ୍ତିକରି ସେ ସଂପର୍କିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗାଯୋଗ ଏକ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ, ପ୍ରମାଣିତ ତଥ୍ୟ ଭିତ୍ତିକ, ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର  ରଣନୀତି ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ । ଯୋଗାଯୋଗର ଗୁଣାବଳୀ ଗୁଡ଼ିକ ହେଲା : -

• ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶୀଦାର ବା ବିଭିନ୍ନ ବର୍ଗର ଜନସମୂହ ଯଥା- ଶିଶୁ, ପରିବାର ସଦସ୍ୟ, ଗୋଷ୍ଠୀ ଜନତା, ମୁଖିଆ ଓ ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ତଥା ସମ୍ପର୍କ ସମୂହଙ୍କ ଭାଗୀଦାରୀତା ବତାଇବା ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ  ଆଲୋଚନା, ବୈଠକ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଇତ୍ୟାଦି କରାଯାଇଥାଏ ।
• ଯୋଗାଯୋଗ ଆଞ୍ଚଳିକ ଚଳଣୀ, ପ୍ରଥା ଓ ପନ୍ଥା ଇତ୍ୟାଦି  ସମ୍ବାଦ ଦିଏ ।
• ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ତଥା ଆଶା କରାଯାଉଥିବା ଆକଳନ ଯୋଗ୍ୟ ଗୁଣାତ୍ମକ ଆଚରଣ ଆଣିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସାଧନ (tool) ମାଧ୍ୟମ ଏବଂ ଉପାୟ ଗୁଡ଼ିକର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ ।

ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ଭନ ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବହୃତ କେତୋଟି ମୁଖ୍ୟ ଉପାୟ ବା କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ହେଲା

• ଗୋଷ୍ଠୀ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି (CCE)
• ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ (mobilisation)
• ମୋନର°ଜନ ଧର୍ମୀ। ଶିକ୍ଷା
• ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଭିତ୍ତିକ ଯୋଗାଯୋଗ
• ସୂଚନା, ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଗାଯୋଗ
• ଜନ ଓକିଲାତି
• ପ୍ରଚାର
• ଆନ୍ତଃ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗ
• ପରାମର୍ଶ

ଯୋଗାଯୋଗ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ଉପାୟର ବର୍ଣ୍ଣନା

1. ଗୋଷ୍ଠୀ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି

ଆଚରଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ କିପରି ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଏକ ଅନୁକୂଳ ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟିକରି ହେବ ତାହା ଗୋଷ୍ଠୀ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ମାଧ୍ୟମରେ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଗୋଷ୍ଠୀଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି ଏକ ଅଂଶଗ୍ରହଣଯୁକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ  ଗୋଷ୍ଠୀଲୋକଙ୍କ ଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧି କରି ଗୋଷ୍ଠୀରେ ରହିଥିବା ମା ଓ ଶିଶୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ପୁଷ୍ଟି ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ରୋଗଜନିତ ସମସ୍ୟା ଏବଂ ଏଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଥିତି ଜାଣିବା ସହଜ ହୋଇଥାଏ ।

ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଗୋଷ୍ଠୀସହିତ ବିଭିନ୍ନ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ବୈଠକମାନ କରି ସେମାନଙ୍କର ସାଂସ୍କୃତିକ ଚେତନା, ମୂଲ୍ୟବୋଧ, ନୀତିନିୟମ ଏବଂ ପରମ୍ପରା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଗୋଷ୍ଠୀର କେଉଁ ପ୍ରରକାରର ଅଭାବ ରହିଛି, ତାହା ଚିହ୍ନଟ କରିବା ଏହି ଅଭାବ ଓ ଅସୁବିଧାର ଗଭୀରତା, ଗୁରୁତ୍ଵ, ଦୃଷ୍ଟାନ୍ତ ପରିସୀମା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଏହାର ପ୍ରାଥମିକତା ଓ ଗୁରୁତ୍ଵ ସ୍ଥିର କରିବା ।

2. ଗୋଷ୍ଠୀଦକ୍ଷତା ବୃଦ୍ଧିର ସୋପାନ
• ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ - ଏହି ସୋପାନରେ ବିଭିନ୍ନ କୌଶଳପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ, ଶ୍ରବଣ ଓ ଅନୁଧ୍ୟାନ ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ ଅଂଶଗ୍ରହଣାତ୍ମକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଇତ୍ୟାଦି ମାଧ୍ୟମରେ ସୁଗମକାରୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ କରିଥାନ୍ତି ଯାହା ଦ୍ଵିପାକ୍ଷିକ ବିଶ୍ଵାସ, ବୁଝାମଣା ଏବଂ ସମ୍ମାନ ଆଧାରିତ ଥାଏ ।
• ଗୋଷ୍ଠୀ ଆବଶ୍ୟକତା ଚିହ୍ନଟ - ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜ ଆବଶ୍ୟକତା ଚିହ୍ନଟ କରିପାରିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଏହା ସଠିକ ଭାବେ କରିବା ପାଇଁ ସୁଗମକାରୀ ବିଭିନ୍ନ କୌଶଳପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଶ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଷ୍ଠୀର ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ସହାୟତା ଯୋଗାଇଥାନ୍ତି ।
• ଗୋଷ୍ଠୀ ଆବଶ୍ୟକତା ବା ଉଦବେଗକୁ ଖୋଜି ବାହାର କରିବା- ଅନେକ କଠୋର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅବଲମ୍ବନ କରି ଗୋଷ୍ଠୀ ବୁଝିବା ଭଳି ଭାଷା ଓ କୌଶଳ ପ୍ରୟୋଗ କରି (ଗପକହିବା ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଦ୍ଵାରା ନକ୍ସା ପ୍ରସ୍ତୁତ ଅଭ୍ୟାସମାନ କରାଇ) ଏବଂ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା ଓ ଶୁଣିବାର ରଣନୀତିକୁ ଆଧାର କରି ଗୋଷ୍ଠୀ ଆବଶ୍ୟକତା ବା ଉଦବେଗକୁ ଖୋଜି ବାହାର କରାଯାଇଥାଏ ।

ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ଓ ଯୋଜନା ପ୍ରସ୍ତୁତ

ଏହି ସୋପାନରେ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅନୁସାରେ ଜଣାପଡ଼ିଥିବା ଉଦବେଗ ବା ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଭିତ୍ତିକରି କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଜନା ନିମନ୍ତେ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥାଏ ।

• ପଦକ୍ଷେପ( କାର୍ଯ୍ୟରୂପାୟନ ) ନିଆଯାଇଥିବା ନିଷ୍ପତି ଏକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାର ଆହ୍ଵାନ, ଏହା ଫଳପ୍ରଦଭାବେ ସମସ୍ତଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ ହେବା ଦରକାର । ପଦକ୍ଷେପ ନେବା ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ସମସ୍ତ ଗୋଷ୍ଠୀ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସକ୍ରିୟ ଭାଗଦାନ ଦରକାର, ଏହା ନିଷ୍ପତ୍ତି ପଦକ୍ଷେପକୁ ସାକାର କରି ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।
• ପୁର୍ନସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ଦୃଷ୍ଟିପାତ - କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଫଳ କିପରି ଦେଖାଯାଉଛି ତାହାକୁ ମୂଲ୍ୟୟନ ନ କରି ପରସ୍ପର ସମ୍ମାନ ସୂଚକ ଏକ ପ୍ରକାର କାର୍ଯ୍ୟ ସମୀକ୍ଷା କରାଯାଇ ଥାଏ । କାର୍ଯ୍ୟଟି ହେଲାପରେ ଏହାର ପ୍ରତିଫଳନ କିପରି ହୋଇଛି, ଗୋଷ୍ଠିର କିପରି ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଛି ଏବଂ କେଉଁସବୁ ସୂଚକ। ନେଇ ଏହା ଜାଣି ହେଉଛି ତାହା ଗୋଷ୍ଠୀ ସହଯୋଗରେ କରାଯାଇଥାଏ ।

ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ କରଣ (social Mobilisation)

ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଜାତୀୟ ସ୍ତରରୁ ଆରମ୍ଭକରି ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁବିଧା ଅଂଶୀଦାର ଏବଂ ସହଯୋଗୀ ମାନଙ୍କୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରି ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମିଲ କରିବାର ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ପରସ୍ପର ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ କୌଣସି ଏକ ବିକାଶ ମୂଳକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ପୂରଣ ନିମନ୍ତେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇବା ଯଦ୍ଦ୍ଵାରା ସେମାନେ ଏଥିପାଇଁ ଦାବୀ ଉପସ୍ଥାପନ କରିପାରିବେ । ଏହାକୁ ସାକାର କରିବା ପାଇଁ ସମାଜରେ ଥିବା ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଅନୁଷ୍ଠାନ ଯଥା- ବିଭିନ୍ନ ସଂଘ ଓ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ, ଗୋଷ୍ଠୀ ସମ୍ପର୍କରେ ଗଢିଉଠିଥିବା ସଂଘ, ସାମାଜିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ଧର୍ମାନୁଷ୍ଠାନ ଭିତ୍ତିକ ସଂଘ ଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ସଂଯୋଜନା କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ହେବ । ଏହାଦ୍ଵାରା କୌଣସି ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ବାର୍ତ୍ତା ସମାଜର ପ୍ରତ୍ୟେକ ବର୍ଗ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚି ପାରିଥାଏ ।

ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ କାର୍ଯ୍ୟ ଉତ୍ତମ ଯୋଜନାଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହା ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ସଶକ୍ତ କରାଇ ନିଜ ସମସ୍ୟା ବା ପରିସ୍ଥିତିକୁ ସମ୍ଭାଳିବାରେ ବା ଏହାକୁ ମୁକାବିଲା କରିବାରେ ସମର୍ଥ କରାଇଥାଏ । ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ ମାଧ୍ୟମରେ ଗୋଟିଏ ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ କାମ କରୁଥିବା ବହୁବିଧ ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ମାଧ୍ୟମରେ ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଅଣାଯାଇ ପାରିବ ।

ସଫଳ ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ମଧ୍ୟରେ କ'ଣ ସବୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ

ଅନୁଧ୍ୟାନ କରାଇ ସମସ୍ୟାର ପ୍ରକୃତିକୁ ଜାଣିବା । ଏହି ସମସ୍ୟାରେ କିଏ ପ୍ରଭାବିତ, କେଉଁଠି, କ’ଣ ଇତ୍ୟାଦି ଲୋକମାନେ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି କି ନାହିଁ । ସମସ୍ୟା ବିଷୟରେ ସେମାନଙ୍କର ଧାରଣା, କ’ଣ ଇତ୍ୟାଦି -

• ଗୋଷ୍ଠୀନେତା, ଗୋଷ୍ଠୀ ସଂଗଠନ ଏବଂ ସରକାରୀ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଗୁଡ଼ିକର ସହାୟତା ଲାଭ କରିବା ।
• ଗୋଷ୍ଠୀର ବିଭିନ୍ନ ଅଂଶୀଦାର ଦଳ ମତଦାନ କାରୀ ନେତା, ମୁଖିଆ, ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ  ସାମିଲ ଓ ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଲୋଚନା ପୂର୍ବକ ଯୋଗାଯୋଗ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା ।
• ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ ଘନିଷ୍ଟ ହୋଇ ରହିଥିବା ସମସ୍ୟାକୁ ଜାଣିବା । ଏହା କିପରି ପ୍ରଭାବିତ କରୁଛି ତାହା ଜାଣିବା ସହିତ, ଗୋଷ୍ଠୀ ସହିତ ପ୍ରସ୍ତାବିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସ୍ଥିର କରିବା ଏବଂ ସମୟ ମୁତାବକ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ମତାମତ ରଖିବା  ।

ସାମାଜିକ ସଂଚାଳନ ଉପାୟରେ ଅନେକ ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ଏଡୁଡିକ ମଧ୍ୟରେ ଗଣମାଧ୍ୟମ ( ଛପା, ରେଡିଓ, ଟେଲିଭିଜନ), ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ଯୋଗାଯୋଗ ଯଥା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶଦାନ ଦଳ ଓ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପରାମର୍ଶଦାନ, ଜାତୀୟ ଏବଂ ସ୍ଥାନୀୟ ସ୍ତରର ଲୋକପ୍ରିୟ ମହାନବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସୂଚନା ବା ପ୍ରଚାର କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ଶିକ୍ଷା କ'ଣ ?

ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି (entertainment eduation) ଏକ ପ୍ରକାର ଅନୁଧ୍ୟାନସିଦ୍ଧ ଶିକ୍ଷାଦାନ ପଦ୍ଧତି । ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷାଦେବାର ଏହା ଏକ ଦୃତମାଧ୍ୟମ । ଏହାଦ୍ଵାରା ସମସ୍ୟାକୁ ନେଇ ଲୋକମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ବଢ଼ାଇବା, ସମସ୍ୟା ସମାଧାନ ପାଇଁ ଲୋକଙ୍କ ସହଯୋଗ ମୂଳକ ମନୋଭାବ ଲୋଡ଼ିବା, ସାମାଜିକ କଡ଼ା ନିୟମକୁ ବଦଳଇବା ଏବଂ ଆଚରଣରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ଏହି ମାଧ୍ୟମର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇଥାଏ । ତେବେ ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ଶିକ୍ଷା ହେଉଛି

• ଏହାର ନିର୍ଦେଶାବଳୀ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ବିଷୟ ଗୁଡ଼ିକ ଆମୋଦଦାୟକ
• ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ  ରହି ଏହା କୌତୁକ, ଉଲ୍ଲାସ, ଭାଗଦାନ ଏବଂ ମଜ୍ଜି ରହିବା ଭଳି ଉପାଦାନରେ ଭର୍ଭି
• ଏହି ପ୍ରକାର ଶିକ୍ଷାରେ ଭଲରେ ମନେପକାଇବାର ପରିବେଶ ଥାଏ । ଏପରିକି କୌଣସି କଥାବାର୍ତ୍ତା ବା ଆଲୋଚନା ମାଧ୍ୟମରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏତେଟା ସହଭାଗୀପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଦିଏ, ଯାହାକି ଯୋଗାଯୋଗ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ସରିଗଲେ ମଧ୍ୟ ଲୋକଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ଏଥିରୁ କମି ନ ଥାଏ ଏବଂ ଲୋକେ ଏଥିରେ ଆଗ୍ରହର ସହିତ କାମ କରିଥାନ୍ତି ।
• ସମାନ ସମୟରେ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କ ପାଖରେ ପହଞ୍ଚିଥାଏ ।
• ଏପରିକି ଲୋକମାନଙ୍କ ପରିବେଷ୍ଟନି ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଥାଏ । ଏହା ଜନସମୂହ ଏବଂ ନୀତି ଜନିତ ପରିବର୍ତ୍ତନକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଭାବିତ କରିପାରେ ।

ଉଦାହରଣ - ଛୋଟଝିଅ ମୀନାର ଆନିମେସନ୍ କାହାଣୀ ଖୁବ ପରିଚିତ । ତେଣୁ ଏହି ଆନିମେସନ ଏପରି ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ ଢଙ୍ଗର ସୃଜନକଳା ଯାହାର ଶକ୍ତ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଯୋଗାଯୋଗ ଛାପ ଅନେକ ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ତରର ବ୍ୟକ୍ତି ବିଶେଷକରି ପିଲା ଏବଂ ଯୁବତୀଙ୍କ ଉପରେ ପଡ଼ିପାରିବ ।

ଆମୋଦ ପ୍ରମୋଦ ଶିକ୍ଷା (EE) ଏକସାର୍ବଜନୀନ ଯୋଗାଯୋଗ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ । ଏହା ପ୍ରତ୍ୟେକ ସଂସ୍କୃତିରେ ରହିଛି । ଆବଶ୍ୟକତା ମୁତାବକ ସ୍ଥାନୀୟ କଳା, କୌଶଳ, ବିଷୟ ଓ ଭିତ୍ତିଭୂମି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଆଧାର କରି ଏହାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିହେବ । ଏହି ଅମୋଦପ୍ରମୋଦ ଶିକ୍ଷା ଗଣମାଧ୍ୟମ ଯଥା ଟି.ଭି, ରେଡ଼ିଓ ଇତ୍ୟାଦିରେ ସୀମିତ ହେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ବରଂ ଏହାକୁ ଲୋକକଳା ଓ ସ୍ଥାନୀୟଲୋକମାଧ୍ୟମରେ ପରିବେଷଣ କରିବା ଉଚିତ ।

ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମୂଳକ ଯୋଗାଯୋଗ

ଏକ ଫଳପ୍ରଦ ନିଷ୍ପତି ନେଇ ପଦକ୍ଷେପ ନେବା । ଏହି ପ୍ରକାର ଯୋଗର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । କୌଣସି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ବାଟ ଖୋଜିବା ଏବଂ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାରେ ଗୋଷ୍ଠୀ ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣକାରୀ ହୋଇ ରହିଥାଏ । ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେ, ସହାୟକ ହୁଏ । ଏଥିରେ ଗୋଷ୍ଠୀର ଜ୍ଞାନ ଓ କୌଶଳ ବୃଦ୍ଧି ହେବା ସାଙ୍ଗକୁ ଗୋଷ୍ଠୀ ସଶକ୍ତିକରଣ ହୋଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀ ମିଳିତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇପାରିଥାଏ ।

1. ପରିବର୍ତ୍ତନର ପ୍ରତିନିଧ ଭାବେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର୍ମୀ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀ ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ବୁଝାମଣା, ସହଯୋଗ, ସଂଯୋଜନା ଓ ଆଲୋଚନା ଦ୍ଵାରା ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଭିତ୍ତିକ ଯୋଗାଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।
2. ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରୀୟ ପ୍ରୟାସ ଭାବେ ଏଥିରେ ଲୋକସମ୍ପର୍କ ନିମନ୍ତେ ଯୋଗାଯୋଗ ଉପଯୋଗ କରାଯାଇ ପରେ ପରେ ମିଳିତ ପଦକ୍ଷେପ ପାଇଁ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ ।

ଉତ୍ତମ ଯୋଗାଯୋଗ କୌଶଳ ଜଣାଥିବା ଏକ ବିକାଶ କର୍ମୀଙ୍କ ଫଳପ୍ରଦ, ସୁଗମ କରାଇବା ଢଙ୍ଗ ଉପରେ ଏହା ନିର୍ଭରଶୀଳ ଥାଏ । ଅଧିକରୁ ଅଧିକଙ୍କୁ ସାମିଲ କରି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରାଇବା ପାଇଁ ଏବଂ ଆଲୋଚନାକୁ ଆହୁରି ଦୃଢ କରିବା ପାଇଁ ଏଥିରେ ଅନେକ ଯୋଗାଯୋଗ ସାଧନ ଓ ମାଧ୍ୟମର ଉପଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।

ଅଂଶଗ୍ରହଣ ମୂଳକ ଯୋଗାଯୋଗ ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ମାଧ୍ୟମଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଏଗୁଡ଼ିକ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

3. ଗୋଷ୍ଠୀ ପରିଚାଳିତ ମାଧ୍ୟମସମୂହ - ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ କୌଣସି ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଗୋଷ୍ଠୀ ଅଡ଼ିଓ ଟାୱାର (CATS)ର ଉପଯୋଗ, କମ ଶକ୍ତି ସଂପନ୍ନ ରେଡ଼ିଓ କେନ୍ଦ୍ର, କେବୁଲ ଟିଭି, କଣ୍ଢେଇ ନାଚ, ଦୃଶ୍ୟଶ୍ରାବ୍ୟ ଉପକରଣ ଯାହା ସାଧାରଣରେ ଭିଡ଼ିଓ ଭାବେ ଚାଲିଥାଏ, ଗୋଷ୍ଠୀ ନାଟକ ଏବଂ ନୂଆ ଯୋଗାଯୋଗ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା ଦ୍ଵାରା କରାଯାଇ ସୂଚନା ସ୍ଥଳୀ ଇତ୍ୟାଦିରେ ଉପଯୋଗ ହୋଇଥାଏ ।
4. ପାରସ୍ପରିକ କଥୋପକଥନ ନାଟକ – ଏହି ପ୍ରକାର ନାଟକରେ

ଉକ୍ତ ଶ୍ରେତା ଏବଂ ଅଭିନେତା ମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କୌଣସି ବିଷୟ ଆଲୋଚନା ଓ ପ୍ରଶ୍ନ ଉତ୍ତର ଇତ୍ୟାଦି) ହୋଇଥାଏ । ଏହା ଲୋକଙ୍କ ଅଂଶଗ୍ରହଣ ବଢ଼ାଇଥାଏ । ଏହାକୁ ଫଳପ୍ରଦ କରିବା ପାଇଁ ଅଧିକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଓ କୌଶଳ ଶିଖାଇବାର ରହିଛି । ଏହାଦ୍ଵାରା ମାଧ୍ୟମର ସ୍ଥଳବିଶେଷ ଉପଯୋଗ ହୋଇପାରିବ ।

5. ସାଧୁ ଶିକ୍ଷାଦାତା ଏବଂ ନେତା- ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପରିଚିତ ଏବଂ କାମ କରି ଆସୁଥିବା ସାଧୁଶିକ୍ଷାଦାତା ଯେ କି ସେହି ଗୋଷ୍ଠୀର ହେଉଥିବେ, ସେମାନେ ପାରମ୍ପରିକ ନେତାଙ୍କୁ, ପେଷାଦାର ମାନଙ୍କୁ ସହଯୋଗ କରି ଗୋଷ୍ଠୀ ସହଭାଗୀତା ଲୋଡ଼ିବାରେ ଧୂରନ୍ଦର ଥାଆନ୍ତି । ଯୋଗାଯୋଗ ଭିତ୍ତିକ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ଏମାନଙ୍କ ସହାୟତାରେ ସୁଗମ ହୋଇଥାଏ ।
6. ସୂଚନା ଶିକ୍ଷା ଓ ଯୋଗାଯୋଗ (IEC) ବା ଆଇ.ଇ.ସି. - ଆଇ.ଇ.ସି. ଏକ ବ୍ୟାପକ କାର୍ଯ୍ୟଶୈଳୀ । ଏଥିରେ ସାଧାରଣତଃ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ସୂଚନା ଶିକ୍ଷା ଉପକରଣମାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥାଏ ଯାହା ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥାଏ । ଏକ ପାକ୍ଷିକ ଯୋଗାଯୋଗ ଶୈଳୀଭାବେ ଏହା ପରିଚିତ । କେବଳ ଶିକ୍ଷା ସୂଚନା ଉପକରଣ ଯୋଗାଇ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାଟା ଆଇ.ଇ.ସି. କୁ ସଂକୁଚିତ କରିଦେଉଛି । କିନ୍ତୁ ବିଧିବନ୍ଧ ରଣନୀତିର ଉପଯୋଗ କରି ପ୍ରମାଣିକ ତଥ୍ୟ ନେଇ ଏହାର ଉପଯୋଗକଲେ। ଏହା ଅନେକ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇପାରିବ ।

ବ୍ୟକ୍ତି, ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ସମାଜ ସହିତ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ଏକ ଯୋଗାଯୋଗ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ହେଉଛି ଆଇ. ଇ.ସି.ଏହି ରଣନୀତିଗୁଡ଼ିକ ହେଲା।

• ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟର ଉନ୍ନତି ନିମନ୍ତେ ଗୁଣାତ୍ମକ ଆଚରଣ ଆଣିବା । (ସକାରାତ୍ମକ ବ୍ୟବହାର)
• ପରିସ୍ଥିତିକୁ ଖାପଖୁଆଇବା ଭଳି ହେବା ।

ଗୋଷ୍ଠୀସ୍ତରରେ ସୂଚନା କିମ୍ବା ବାର୍ତ୍ତା ପହଞ୍ଚାଇବା ପାଇଁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ମାଧମ ଏବଂ ପ୍ରାଯୁକ୍ତିକ ଉପଯୋଗ ହୋଇଥାଏ । ଆଇ.ଇ.ସି. କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କରିବାରେ ସମସ୍ୟାର ପ୍ରକୃତି, ସ୍ଥାନ, ଗୋଷ୍ଠୀ, ଧାର୍ଯ୍ୟଜନସମୂହ, ପରିବେଶ ଓ ପରିବେଷ୍ଠନିକୁ ବିଚାର କରି ନିମ୍ନଲିଖିତ ଉପାୟରେ ଆଇ. ଇ.ସି. କରାଯାଇଥାଏ ।

ଗଣମାଧ୍ୟମ ଯୋଗାଯୋଗ

• ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋନିକ ମାଧ୍ୟମ (ଫିଲ୍ମ) - ଫିଲ୍ମ କୁଇକିଜ, ଭି.ଡ଼ି.ଓ. ଟେପ, ଭିଡ଼ିଓ କୁଇକିଜ, ରେଡ଼ିଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ରେଡ଼ିଓ ସ୍ପଟ, ଅଡ଼ିଓ, ଟେପ ଟି.ଭି. କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, ଟି.ଭି. କୁଇକିଜ/ ସ୍ପଟ/ସ୍ଲାଇଡ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ମୁଦ୍ରଣ ବା ଛପା ମାଧ୍ୟମ – ବହି, ଛୋଟ ପୁସ୍ତିକା, ଫୋଲଡର, ସୂଚନା ପତ୍ର, ଚିଠା (ହ୍ୟାଣ୍ଡବିଲା), ଚିଠି, ଖବରକାଗଜ, ପ୍ରଚାର, ପ୍ରେସ ଇସ୍ତାହାର, ପୋଷ୍ଟର (ପ୍ରାଚୀର ପତ୍ର), ବିକ୍ରୟ ସ୍ଥଳୀ, ଫଟୋଗ୍ରାଫ, ହୋଡିଙ୍ଗ, ପତ୍ରକ, ସୂଚନା ପତ୍ରିକା, ଜର୍ନାଲ ଇତ୍ୟାଦି ।
• ଲୋକ କଳା ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ ମାଧ୍ୟମ – ଗୀତ, ନାଚ, ଡ୍ରାମା, କୀର୍ତ୍ତନ, ଭଜନ, କଣ୍ଢେଇନାଚ, ନାଗରା, ଭିଭିଚିତ୍ର, କାନ୍ଥଲେଖା ଇତ୍ୟାଦି ।
• ବିକଳ୍ପ ମାଧ୍ୟମ - ପଥପ୍ରାନ୍ତ ନାଟକ, ନୁକଡ଼ ନାଟକ, ନାଉଟାନକି ଇତ୍ୟାଦି ।
• ବହୁବିଧ ମାଧ୍ୟମ ଅଭିଯାନ - ପ୍ରଚାର ଅଭିଯାନ । ସଚେତନତା ଅଭିଯାନ

ଜନ ଓକିଲାତ

ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଯୋଗାଯୋଗ (ଏସ.ବି.ସି.ସି.)ରେ ଜନ ଓକିଲାତି (Advocate) ର ଭୂମିକା ଅନେକ । ଏହା କରିବା ପାଇଁ କିଛି ଫଳପ୍ରଦ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା ପ୍ରାମାଣିକ ତଥ୍ୟର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ବା ପରୋକ୍ଷ ଉପସ୍ଥାପନା କରି ନିଷ୍ପଭି ଗ୍ରହଣକାରୀ, ଜନମତ ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଏକ ସ୍ଵତନ୍ତ ନୀତି ସପକ୍ଷରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟମାନ କରାଯାଇ ଥାଏ । ଏହା କରିବା ପାଇଁ ଉଭୟ ଏକ ପାକ୍ଷିକ ଏବଂ ଦ୍ଵିପାକ୍ଷିକ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଉପଯୋଗ କରାଯାଇପାରେ । |

ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଟୀକାକରଣ ନିମନ୍ତେ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଧର୍ମଗୁରୁମାନଙ୍କୁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା, କିମ୍ବା ମହିଳା ଏବଂ ଶିଶୁ ଅଧିକାର ବାର୍ତ୍ତାକୁ ଧର୍ମଗଣମାଧ୍ୟମରେ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବା ଇତ୍ୟାଦି ।

ସାମାଜିକ ଜନଓକିଲାତି (Social Advocacy)

କେବଳ ଗର୍ଭବତୀମାନଙ୍କୁ ନୁହେଁ, ସମାଜରେ ଶିଶୁଖାଦ୍ୟପେୟ (IYCN) ଓ ପୁଷ୍ଟି ଜନିତ ଜ୍ଞାନ, ମନୋଭାବ ଏବଂ ଅଭ୍ୟାସରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଖୁବ୍ ଦରକାର ଯାହାକି ସର୍ବୋତ୍ତଭାବେ ପରିବାର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଶିଶୁଖାଦ୍ୟପ୍ରେୟ ଜନିତ ସୁଅଭ୍ୟାସକୁଆପଣେଇ ପାରିବ । ଏ ଦିଗରେ ଅନ୍ୟ ଅଂଶୀଦାରମାନେ ହେଲେ  କିଶୋରୀବାଳିକା, ଜେଜେବାପା, ଜେଜେ ମା' ଆଇ., ଅଜ୍ଜା, କର୍ମଜୀବି ମା', ରାଜନେତା ଇତ୍ୟାଦି । ଗୋଷ୍ଠୀସ୍ତରରେ ଏବଂ ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି ଇଲାକା ମଧ୍ୟରେ ଶିଶୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ଏବଂ ପୋଷଣ, ଶୈଶବ ଅସୁସ୍ଥତା ଏବଂ ଜଳ, ପରିମଳ ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଜନିତ ଅଭ୍ୟାସରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି କର୍ମୀ ଉକ୍ତ ପ୍ରକାର ଜନ ଓକିଲାତି ମାଧ୍ୟମରେ ଉପରୋକ୍ତ ଅଂଶୀଦାର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀଜନତାଙ୍କୁ ଜଣାଇ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଦରକାର ।

ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି କର୍ମୀ ଜନ ଓକିଲାତି କରିବା ପାଇଁ ଅତିକମରେ କେଉଁସବୁ ଦରକାରୀ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେବେ I

1. ଉପକ୍ରମ - ଉପସ୍ଥିତ ବା ଉର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଗୋଷ୍ଠୀଜନତାଙ୍କୁ ନେଇ ବିଷୟ ଉପସ୍ଥାପନା କରନ୍ତୁ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ କିଶୋର ଏବଂ କିଶୋରୀ ମାନଙ୍କ ପାଇଁ ବାର୍ତ୍ତାଗୁଡ଼ିକ ହେଲା
• ସେମାନେ ଭବିଷ୍ୟତର ମା' ଓ ବାପା
• ଗୋଟିଏ ମୁଖ୍ୟ ଦରକାରୀ ବିଷୟ ଯାହାକି ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ସେମାନେ ପଢ଼ି ନାହାନ୍ତି ।
• ପରିବାର ଏବଂ ପରେଡ଼ାଶୀରେ ଥିବା ଗର୍ଭବତୀ ଓ ସ୍ତନ୍ୟଦାତ୍ରୀ ମା’ଙ୍କ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଏହାର କେଉଁ ନିବିଡ଼ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ।
2. ବର୍ଷକ ମଧ୍ୟର ଶିଶୁ ଏବଂ ବଢତା ଶିଶୁଙ୍କ ଖାଦ୍ୟପେୟ ବିଷୟକ ବାର୍ତ୍ତା ଓ ଉପଦେଶ ।
3. ସ୍ତନ୍ୟପାନ ସମ୍ବନ୍ଦୀୟ, ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା)
• ସ୍ତନ୍ୟଦାତ୍ରୀ ମା' ମାନେ କେତେକ ପ୍ରକାର ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ରବ୍ୟ ନ ଖାଇବା ଭଲ ।
• ମା' ଶିଶୁକୁ ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଇବା ବେଳେ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ବସିକରି ଦେବେ ।
• ଥରେ ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଇଲେ ଦୁଇପଟ ସ୍ତନରୁ କରାଇବା ଦରକାର ।
• ଯଦି ଶିଶୁ ଅଧିକ କାନ୍ଦେ ତେବେ ତାକୁ ମା’ କ୍ଷୀର ଯଥେଷ୍ଟ ହେଉନାହିଁ ।

ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ- ଉପରୋକ୍ତ ଭ୍ରାନ୍ତ ଧାରଣା ଗୁଡ଼ିକୁ ବିଷୟରେ ଜଣାଇ ସଠିକ ଅଭ୍ୟାସଟି କ’ଣ ତାହା ବୁଝାଇବେ ।

4. ପରିପୂରକ ଖାଦ୍ୟ ବିଷୟରେ ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା
• ପରିପୂରକ ଖାଦ୍ୟ ଶିଶୁକୁ ଦେଖାଇବା ତୋରାଣି, ଡାଲିପାଣି, ସୁପ, ଫଳରସ, ଇତ୍ୟାଦିରୁ ଆରମ୍ଭ କରିବା ଭଲ |
• ଟିଣ ଡବାରେ ପ୍ୟାକ ହେଇ ମିଳୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଶିଶୁପାଇଁ  ଭଲ ।
• ବିସ୍କୁଟ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ତେଲଭାଜି ଖାଦ୍ୟ ଶିଶୁର ଭଲ ଅନୁପୂରକ ଖାଦ୍ୟ ।
• ବାହାର କ୍ଷୀର (ଗାଈ, ମଇଁଷି କିମ୍ବା ଟିଣ ଡବାକ୍ଷୀର) ଅନୁପୂରକ ଖାଦ୍ୟ ଭାବେ ଦେବା ଉଚିତ ।

ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ - ଉପରୋକ୍ତ ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣାଗୁଡ଼ିକୁ ଦୂରକରି, ଉଚିତ ଅଭ୍ୟାସଟି କ’ଣ ବୁଝାଇ କୁହନ୍ତୁ ।

5. ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟ
• କର୍ମଜୀବି ମା
• ଶିଶୁ ଗୁରୁଣ୍ଡି ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରିବା (ବ୍ରେଷ୍ଟ କ୍ରଲ )

ଶିଶୁ ଖାଦ୍ୟପେୟ ଜନିତ ଅଭ୍ୟାସ, ପୁଷ୍ଟିଗତ ସ୍ଥିତି ଏବଂ ଜଳ ପରିମଳ ଓ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସରେ – ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଂଶୀଦାର

1. ମା' ଏବଂ ଯତ୍ନକାରୀ

ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟସେବା ଅନୁଷ୍ଠାନ ତରଫରୁ ଗୃହପରିଦର୍ଶନ ଏବଂ ପରାମର୍ଶଦାନରେ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର୍ମୀ ଏବଂ ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି କର୍ମୀଙ୍କୁ ଏକ ସୁଯୋଗ ଥାଏ । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ସେମାନେ ନୂଆ ଅଭ୍ୟାସ ଆପଣେଇବା ପାଇଁ ମା’ କୁ କହିପାରିବେ । ତେଣୁ ପରାମର୍ଶ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଜନିତ ଭାଷଣ ଓ ଆଲୋଚନା ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଶିକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କିତ ନାଟକଗୁଡ଼ିକୁ ଆୟୋଜନ କରି ଏଗୁଡ଼ିକୁ ଚାଲୁରଖନ୍ତୁ । ଯାହା ମା’ ଏବଂ ଯତ୍ନକାରୀମାନଙ୍କୁ ନୂଆ ବ୍ୟବହାର ଆପଣେଇବାର ଉର୍ଦ୍ଦିପନା ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ସେମାନେ ଏହା କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବେ । ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟତୀତ ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି କର୍ମୀ। ଶିଶୁର ଉତ୍ତମ ଖାଦ୍ୟପେୟ ଅଭ୍ୟାସ ବାବଦରେ, ଶୈଶବ ଅସୁସ୍ଥାତା, ଉତ୍ତମ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସଗୁଡ଼ିକୁ ମା'ମାନଙ୍କ ସହିତ ଅଣଅନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଦରକାର । ଏହା ସେମାନଙ୍କର ନୂତନ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟଭ୍ୟାସ ଆପଣେଇବାରେ ସହାୟକ ହେବ । ମାତୃପୁଷ୍ଟିକୁ ଜୋରଦେଇ ଗର୍ଭବତୀ ଏବଂ ସ୍ତନ୍ୟଦାତ୍ରୀ ମା’ଙ୍କୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତୁ ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଅନୁପୂରକ ପୁଷ୍ଟି ସାଧନ ଖାଦ୍ୟ ଓ ଔଷଧର ସଦୁପଯୋଗ ପାଇଁ ବୁଝାନ୍ତୁ ।

2. ଘର/ପରିବାର

ବିଭିନ୍ନ ସମସ୍ୟା ଓ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ନେଇ ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ି କର୍ମୀ ପରାମର୍ଶ ଦେବାପାଇଁ ବା ଯୋଗାଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ମା' ଏବଂ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ଭେଟିଥାନ୍ତି । ସେ ମଧ୍ୟ ମାତୃ କମିଟିର ସହାୟକ ମହିଳାଙ୍କୁ ଭେଟିଥାନ୍ତି । ଏହି ମହିଳାମାନେ କୌଣସି ନୂଆ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଆଚରଣ ଆପଣେଇବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଙ୍ଗନୱାଡି କର୍ମୀ ପରାମର୍ଶ ଦେବା, ଅଣଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହେବା, ପାରମ୍ପରିକ ନାଟକ ଇତ୍ୟାଦି କରି, ଗଳ୍ପ ଓ ଗୀତ ମାଧ୍ୟମରେ, ଶିଶୁ ଏବଂ ବଢନ୍ତା ଶିଶୁର ଉତ୍ତମ ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟସ, ଉତ୍ତମ ଜଳ, ପରିମଳ ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା ଅଭ୍ୟାସ ବାବଦରେ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ମା’ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ମୌଳିକ ସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ବୁଝାଇ ପାରିବେ । ଏହା ଉନ୍ନତ ପୁଷ୍ଟି ଏବଂ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଅଭ୍ୟାସ ନିମନ୍ତେ ସହାୟକ ହେବ ।

3. ଗୋଷ୍ଠୀ

ଗୋଷ୍ଠୀର ମୌଳିକ ତଥା ମୁଖିଆ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଧର୍ମଗୁରୁ । ସ୍ଥାନୀୟ ନେତା ପ୍ରଶାସକ, ଶିକ୍ଷକ, ନର୍ସ, ସଂପ୍ରସାରଣ କର୍ମଚାରୀ, ଗୋଷ୍ଠୀଭିତ୍ତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏବଂ ମହିଳା ସଂଘ ମୁଖିଆ, ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ କମିଟି ମୁଖିଆ, ଧାଈ ମା' ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀର ଦାୟିତ୍ଵରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ମୁଖିଆମାନେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଶିଶୁ ଏବଂ ବଢନ୍ତା ଶିଶୁଙ୍କ ଖାଦ୍ୟପେୟ ଅଭ୍ୟାସ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷା କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ନିମନ୍ତେ ବିଶେଷ ଭାବେ ମହିଳା ଏବଂ ମହିଳା ନେତୃତ୍ଵ ସଂଗଠନ ଗୁଡ଼ିକୁ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦେବା ଦରକାର । କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ନିଜର କରି ସଫଳ କରାଇବା ଏବଂ ଏହାକୁ ଆଗେଇ ନେଇ ବହୁ ଭାସାରି କରାଇବାରେ ଏମାନଙ୍କର ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଖୁବ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ।

ଫଳପ୍ରଦ ବାର୍ତ୍ତାର ଗୁଣାବଳୀ : -

• ଏହା  ଉପଯୋଗୀ  ଏବଂ ବୋଧଗମ୍ୟ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ ।
• ବାର୍ତ୍ତା ସଂକ୍ଷିପ୍ତ, ସ୍ପଷ୍ଟ ଏବଂ ସମ୍ପୁର୍ଣ୍ଣ ହେବା ଦରକାର ।
• ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରାସଙ୍ଗିକ ଏବଂ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟିକାରୀ ହୋଇଥିବ ।
• ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ, ଆଚରଣ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇପାରୁଥିବ ।
• ବାର୍ତ୍ତାଟି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିର ପଞ୍ଚେନ୍ଦ୍ରିୟଙ୍କୁ ଛୁର୍ଭଥିବ ।
• ବାର୍ତ୍ତା ସାମାଜିକ ନିତି ନୀୟମକୁ ଭିଭି କରି ହୋଇଥିବ, ଏହା କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ରହିଥିବା ବିଶ୍ଵାସ ଓ ଅଭ୍ୟାସକୁ କୌଣସି ପ୍ରକାରେ ବିରୋଧ କରୁନଥିବା ଦରକାର ।
• ବାର୍ତ୍ତାଟି ଗୋଷ୍ଠୀ ଅନୁଭୂତ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ଭିତ୍ତିକରି ହୋଇଥିବା ଉଚିତ । ବାର୍ତ୍ତାଟି ଲୋକମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଓ କୌଶଳରେ ଉନ୍ନତି ଆଣୀ ପାରୁଥିବା ଉଚିତ ।
• ବାର୍ତ୍ତାଟି ସ୍ଵତନ୍ତ ଏବଂ ବିଜ୍ଞାନ ସମ୍ମତ ହୋଇଥିବା ଦରକାର ।
• ବାର୍ତ୍ତାଟି ଧ୍ୟାନ ଆକର୍ଷଣ କରୁଥିବ, ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଉଥିବ ଏବଂ ହୃଦବୋଧ ଜନକ ହୋଇପାରୁଥିବା ଦରକାର ।
• ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ପୃଥକ ପୃଥକ ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବା ଦରକାର ।
• ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ବାର୍ତ୍ତା ପହଞ୍ଚାଇବାରୁ ନିବୃତ୍ତ ରୁହନ୍ତୁ ।

କୌଣସି ବାର୍ତ୍ତା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ଯାଉଥିଲେ, ଗୋଷ୍ଠୀରେ ପ୍ରଭାବ ଥିବା ଗୋଷ୍ଠୀନେତା ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ଜନତାଙ୍କୁ ନେଇ ଏହା କରାଯିବା ଦରକାର । ନୂଆ ପ୍ରକାର ଗୁଣାତ୍ଵକ ବ୍ୟବହାରକୁ ସେବା ପ୍ରଦାନକାରୀମାନେ ପ୍ରଥମେ ଗ୍ରହଣ କରି ଏହାକୁ ଉପଯୋଗ କରି ପାରିବେ, ଏହାପରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ପରିବାର ଓ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ତରରେ ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇ ପାରିବେ ।

4. ଅଭିଯାନ (campaign)

ଯେକୌସି ଅଭିଯାନ ବା କ୍ୟାମ୍ପେନ କେବଳ ସମୟସୀମାରେ ଥାଏ ତା ନୁହେଁ ଏହା ଖୁବ୍ ହୃଦୟସ୍ପର୍ଶୀ ତଥା ଲଗାତାର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇଥାଏ । ଅଭିଯାନଗୁଡ଼ିକରେ ସାଧାରଣତଃ କେତେ ପ୍ରକାରର କାର୍ଯ୍ୟ ବିଭିନ୍ନ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ କରାଯାଇଥାଏ । ଅଭିଯାନକୁ ଯଥାର୍ଥ କରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କଲେ ଏହା ଧାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀର ମନକୁ ଛୁଇଁ ପାରିବ ଏବଂ ଏକ ଧାରଣା ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବ । ଯେକୌଣସି ଅଭିଯାନର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ଗୋଷ୍ଠୀ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରୁଥିବ, ନୂଆ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରୁ ଥିବ ଏବଂ ଅଭିଯାନ ଶେଷ ହୋଇଗଲେ ବି ଅଭିଯାନର ଛାପ ନେଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ନିଜକୁ ନିଜେ ସେହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଆଗେଇ ଯାଇପାରୁଥିବେ । ସମସ୍ତ ଅଭିଯାନର ଦାୟିତ୍ଵ ଏବଂ ସମୟ ମାପକାଠି ରହିଥାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଭିଯାନରେ ପୂର୍ବ ପ୍ରସ୍ତୁତି, କ୍ଷେତ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ଅଭିଯାନ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ରହିଥାଏ ।

• ପୁର୍ବ ପ୍ରସ୍ତୁତି ପର୍ଯ୍ୟାୟ : ଆବଶ୍ୟକତା ଆକଳନ
• ଯୋଗାଯୋଗ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିବା
• ଆର୍ଥିକ ଅଟକଳ କରିବା
• ସମୟ ଏବଂ ଦାୟିତ୍ଵ ବଣ୍ଟନ ମାପକାଠି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବା
• କ୍ଷେତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟାୟ
• ଅଭିଯାନ ସମ୍ପର୍କିତ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା
• କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆରମ୍ଭ (Lunching)
• ଏହା ସାଙ୍ଗକୁ ରହିଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟସମୂହ ଯଥା ମାଇକ ପ୍ରଚାର, ପ୍ରଦର୍ଶନ ଇତ୍ୟାଦି ।
• କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡ଼ିକର ସାହାସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ସହଯୋଗୀ ତଦାରଖ ।
• ଅଭିଯାନ ପରବର୍ତୀ ପଞ୍ଜିକରଣ :- ସମୀକ୍ଷା ଏବଂ ମୂଲ୍ୟୟନ
5. ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ (ଆନ୍ତ ଯୋଗାଯୋଗ)

ସାଧାରଣତଃ ମୁହାଁମୁହିଁ ହୋଇ କଥା ହେବାକୁ ବ୍ୟକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ବା ଆନ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗ କୁହାଯାଏ । ବ୍ୟକ୍ତି ଓ ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଜଣେ ଜଣଙ୍କୁ ବା ଜଣେ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଦଳକୁ ଯୋଗାଯୋଗ କରିଥାନ୍ତି । (ଯଥା- ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟକର୍ମୀ ହିତାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ଦେବା)

ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସମୁହ

କୌଣସି ସନ୍ଦେହ ବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଦେବା ।

• ଶୁଣୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ କୌଣସି ଏକ ନୂଆ ଅଭ୍ୟାସ ଆପଣାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା (ଯଥା- କେବଳ ସ୍ତନ୍ୟପାନ) କିମ୍ବା କେତେକ ସେବାର ଉପଯୋଗ କରିବା ଯଥା- ଚୀକାକରଣ ସେବା ବ୍ୟବସ୍ଥା ।

ଆନ୍ତଃ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଯୋଗାଯୋଗରେ ଶୁଣିବା କୌଶଳକୁ ଜୋର ଦିଆଯାଇଥାଏ । ସହଯୋଗୀ ଏବଂ ସମାନୁଭୂତି ଦକ୍ଷତାର ମଧ୍ୟ ଦରକାର ହୋଇଥାଏ । ଯାହା ବ୍ୟବହାରିକ ବା ଆଚରଣଗତ ପରବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେସହାୟକ ହୁଏ ।

ଏହି ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗ ଭଲନ ଥିଲେ। ଏହା ଦଳ ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ଜନ ସମୂହ ଯୋଗାଯୋଗ (Mass Communication) ପାଇଁ ପଥ ସୁଗମ କରିଥାଏ । କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବେ ବୁଝାଇବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ସମୂହ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହା ସ୍ୱଳ୍ପ ବ୍ୟୟରେ ଗାଁ ଏବଂ ଆଦିବାସୀ ଇଲାକାଗୁଡ଼ିକ ପାଇଁ ଖୁବ ଫଳପ୍ରଦ ହୋଇଥାଏ ।

ଏଥିରେ କୌଣସି ଏକ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ପାଇଁ ଲୋକେ ପରସ୍ପରକୁ କିପରି କୁହନ୍ତି ଓ ବୁଝାନ୍ତି; ଠିକ୍ ସେହିଭଳି କୁହାଯାଇଥାଏ, ପରିବାରଗୁଡ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ସୂଚନାର ଆବଶ୍ୟକତା ଥାଏ । କିନ୍ତୁ । ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଏକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଯେଉଁଥିରେ କି ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା, ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା, ଏକ ଉପାଦେୟତା ପାଇଁ ସାମର୍ଥ୍ୟକୁ ଦୃଢ଼ କରିବା ଏବଂ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବା ପାଇଁ କହିବା, କୌଣସି କୌଶଳକୁ ଆପଣେଇବା, କୌଣସି ସାଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକକୁ ସାମନା କରିବା ପାଇଁ କିଛି ସୁବିଧା ସୁଯୋଗର ଆଶ୍ରୟ ନେବା ଏବଂ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାର କୌଶଳ ଶିଖାଇବା ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ଉଭୟ ବାଚନିକ ଏବଂ ଅଣବାଚନିକ କୌଶଳ ଦ୍ଵାରା ସୂଚନା ଏବଂ ପ୍ରବର୍ତ୍ତାଇବା କାର୍ଯ୍ୟ ସାଧନ ହୋଇଥାଏ । ଭାବ, ଭଙ୍ଗୀ, ଠାଣି, ଚାହାଣି ଇତ୍ୟାଦିକୁ ନେଇ ଏ ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ । ଅତଏବ ଏହା କେତେକ ପ୍ରକାର ପଦ୍ଧତିର ମିଶ୍ରଣରେ ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଏ ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗରେ ଲୋକଟି କିପରି କହୁଛି ଓ ବୁଝାଇ ପାରୁଛି ତାହା ମୁଖ୍ୟ । ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ଇ କର୍ମୀମାନେ ଏ ପ୍ରକାର ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ଏଥିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ କୌଶଳ ବାବଦରେ ଜାଣି ରଖିବା ଦରକାର । ଏବେ ଆମେ ପରାମର୍ଶ କୌଶଳ ଏବଂ ଏହାର ମୌଳିକତା ବାବଦରେ ଜାଣିବା ।

ପରାମର୍ଶଦାନ

ପରାମର୍ଶ ଦାନ ହେଉଛି ଲୋକମାନଙ୍କୁ ନେଇ ହେଉଥିବା ଏକ କାର୍ଯ୍ୟ ଯେଉଁଥିରେକି ସେମାନଙ୍କୁ ନେଇ ସେମାନେ କିପରି ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇପାରିବେ ତାହା କରାଯାଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ଲୋକ ବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତି କିଛି ପସନ୍ଦକୁ ବାଛିବା ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କାର୍ଯ୍ୟ ବିଷୟରେ ତାଙ୍କୁ ବୁଝାଇବା ଦ୍ଵାରା ସେ ନୂଆ ପ୍ରକାର ଆଚରଣକୁ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଯଦିଓ ଅଙ୍ଗନୱାଡି କର୍ମୀମାନେ ସାଧାରଣତଃ ମା'ମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇଥା’ନ୍ତି;

କିନ୍ତୁ ଶିଶୁ ଖାଦ୍ୟାଭ୍ୟସ ବାବଦରେ ଅନ୍ୟ ଯତ୍ନକାରୀ ଯଥା- ବାପା ଏବଂ ଜେଜେ ମା' ଇତ୍ୟାଦିଙ୍କୁ ବୁଝାଇବା ବା ପରାମର୍ଶ ଦେବା ଦରକାର ।

ଶୁଣିବା ଏବଂ ଶିଖିବା

କେତେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମହିଳାମାନେ ବିଶେଷ କରି ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଥିବା  ମା'ମାନେ ନିଜ ସମସ୍ୟା କହିବାରେ ଲାଜ କରିଥାନ୍ତି । ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଦି ଶିଖାଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଉତ୍ତମ ଯୋଗାଯୋଗ କରିପାରିବେ ଏବଂ ସେ ମହିଳାମାନଙ୍କର ଶୁଣିବାକୁ ଆଲୋଚନା କରିବାକୁ ଇଛୁକ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ଯଦି ମହିଳାମାନେ ଅନୁଭବ କରିପାରିଲେ; ତେବେ ସେମାନେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିଥାନ୍ତି । ଏହା ଫଳରେ ଯୋଗାଯୋଗ ଦୃଢ଼ ହୁଏ । ପଚାରିବା ଓ ଶିଖିବାର ଢଙ୍ଗରୁ ଏକ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଯାହାକି ଲାଜକୁ ଦୂରେଇ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନର ବାଟ ଫଟାଇଥାଏ ।

ଶୁଣିବା ଓ ଶିଖିବା କୌଶଳ ଗୁଡ଼ିକ କ'ଣ ?

• କୌଶଳ ୧ :- ସହାୟକ ଅଣବାଚନିକ ଯୋଗାଯୋଗ

ଚାରି ପ୍ରକାରର ଅଣବାଚନିକ ଯୋଗାଯୋଗ ରହିଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା : -

1. ଭଙ୍ଗୀ - ଯାହାକି ଅଙ୍ଗନୱାଡ଼ିକର୍ମୀ ବା ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମୁହଁ ପରାମର୍ଶଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ମୁହଁ ଗୋଟିଏ ସ୍ତରରେ ରହିବ । ( ପରସ୍ପରକୁ ଅନାଇ ବସିବା)
2. ଦୃଷ୍ଟି (ଚାହିଁବା) - କହିବା ବେଳେ ପରାମର୍ଶ ଗ୍ରହୀତାଙ୍କୁ ଚାହିଁ କଥା କୁହନ୍ତୁ । ଆପଣଙ୍କ ଚାହାଣି ଆଉ କେଉଁ ଆଡ଼େ ଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ; ଯାହାକି କହିଲାବେଳେ ନୋଟଖାତା କାଢ଼ି ଲେଖିବା  ଓ କହିବା ଇତ୍ୟାଦି ।
3. ଭୌତିକ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ :- ରହିଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ସାମନାରୁ ହଟାଇ ଦିଅନ୍ତୁ । ଫଳରେ ପରସ୍ପରକୁ ଚାହିଁ କଥାବାର୍ତ୍ତା ହୋଇପାରିବେ । ଆଗରେ ଥିବା ଟେବୁଲ, ଅନ୍ୟ ଜିନିଷକୁ କାଢ଼ି ଦେବା ଦରକାର ।
4. ସମୟ ନିର୍ଘଣ୍ଟ : - ଯୋଗାଯୋଗକାରୀ ବା ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିର ସମୟ ସ୍ୱଳ୍ପ ବୋଲି ଏହି ଭାବନା ବା ପରାମର୍ଶଗ୍ରହୀତାଙ୍କ ନିକଟରେ ପ୍ରକାଶ କରିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ତେଣୁ ଆପଣ ଯାଇ ଭେଟନ୍ତୁ, ସ୍ଵାଗତ କରନ୍ତୁ; ଚାହାଁନ୍ତୁ, କଥା କୁହନ୍ତୁ ଏବଂ ସେ କିପରି ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଛନ୍ତି । ତାହା ଦେଖନ୍ତୁ, ସେ କିଛି କହିବା ପାଇଁ ଅପେକ୍ଷା କରନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ-୨ : ମୁକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରନ୍ତୁ

ଅନେକ ସମୟରେ ମୁକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା ଖୁବ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଏହାଦ୍ଵାରା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ କିଛି ସୂଚନା ମିଳିଥାଏ ।

ସାଧାରଣତଃ ମୁକ୍ତ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ କିପରି ? କ’ଣ ? କେତେବେଳେ ? କେଉଁଠି ? କାହିଁକି ? ଇତ୍ୟାଦିରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ ଆପଣ କିପରି ସ୍ତନ୍ୟପାନ କରାଉଛନ୍ତି ? ରୁଦ୍ଧ ପ୍ରଶ୍ନ (Close questions) ଗୁଡ଼ିକ ଏତେଟା ସହାୟକ ହୋଇନଥାନ୍ତି । ବେଳେବେଳେ ଆପଣ ଆଶା କରୁଥିବା ଉତ୍ତର ମା' ଦେଇଥାନ୍ତି । କାରଣ ଏହା “ହଁ', “ନାହିଁ ଦୁଇଟିରେ ସୀମିତ ଥାଏ ।

ରୁଦ୍ଧ ପ୍ରଶ୍ନ ଗୁଡ଼ିକ ସାଧାରଣତଃ ଆପଣ କି?ସେ କହିଥିଲେ କି ? ତାଙ୍କର ଅଛି କି ? ଇତ୍ୟାଦି ।

• କୌଶଳ-୩ : ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ଉଦ୍ଦୀପନାର ଭଙ୍ଗୀ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତୁ ।

କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ଆପଣଙ୍କୁ କହିଚାଲନ୍ତୁ । ଆପଣଙ୍କ ସହିତ କଥା ହୁଅନ୍ତୁ ବୋଲି ଯଦି ଆପଣ ଚାହୁଁଥାନ୍ତି ତେବେ ଆପଣ ତାଙ୍କ କଥା ଶୁଣିବାକୁ ଆଗ୍ରହୀ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ଭାବ ଭଙ୍ଗୀ ପ୍ରକାଶ କରନ୍ତୁ ।

ଆପଣ ତାଙ୍କ କଥାକୁ ଶୁଣୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଆଗ୍ରହୀ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି ପ୍ରକାଶ କରିବାର କେତେକ ଉପାୟ ହେଲା : -

• ମା'ଙ୍କ ସହିତ (ହିତାଧିକାରୀ) କଥା ହେଲାବେଳେ ତାଙ୍କୁ ଅନାନ୍ତୁ ଏବଂ ତାଙ୍କ କଥାକୁ ମୁଣ୍ଡ ହଲାନ୍ତୁ ?
• ହସି ସମ୍ଭୋଧନ କରନ୍ତୁ । ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତୁ, ବାଃ, ବଢ଼ିଆ କରିଛ, ଠିକ ଠିକ ଏହିଭଳି ।
• କୌଶଳ-୪ : ମା' କ'ଣ ସବୁ କହିଲେ ତା' ପୁଣି ଥରେ ବୁଝେଇ କହିବା ଏବଂ ଦୋହରାଇବା

ଯୋଗାଯୋଗକାରୀ ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜେ ପଚାରୁ ଥିବା ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପାଇବା ପାଇଁ ଏହା ଏକ କୌଶଳ । ଅନେକ ସମୟରେ ମା'ମାନଙ୍କୁ କିଛି ପଚାରିବାରୁ ସେ ଉତ୍ତରଟି ଅଳ୍ପକେ ଦେଇଥାନ୍ତି । ଯାହା ପ୍ରକୃତ ଘଟଣା ବୁଝାଇ ନଥାଏ । ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମା’ଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନଟିକୁ ପୁଣି ଥରେ ବୁଝେଇ ସରଳ ଭାବେ ପଚରା ଯାଇଥାଏ । ଉଦାହରଣ ସ୍ଵରୂପ : ଯଦି ମା' କହନ୍ତି ଯେ ମୋ ଛୁଆ କାଲି ରାତିରେ ବହୁତ କାନ୍ଦିଛି, କିନ୍ତୁ ଯୋଗାଯୋଗକାରୀ ଏହି ଉତ୍ତରଠାରୁ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବେ। ଯଥା- ସେ କେତେଥର କାନ୍ଦିଛି, କେତେଥର ରାତିରେ ଉଠିଛି ଇତ୍ୟାଦି ଆପଣ ପଚାରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିବେ । ତେଣୁ ମା’ ଦେଉଥିବା ଉତ୍ତର ଯଥେଷ୍ଟ ହୋଇ ନଥାଏ ।

ତେଣୁ ପ୍ରଶ୍ନଟିକୁ ପୁଣି ଥରେ ଦୋହରାଇ ପଚାରିଲେ; ମା' ତାଙ୍କ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଉତ୍ତରଟିକୁ ଦେଇଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ମା’ ଦେଉଥିବା ଉତ୍ତରଟିକୁ ଟିକେ ଅଲଗା ଢଙ୍ଗରେ ବୁଝାଇ ପଚାରିଲେ ମା' କଥାଟିକୁ ବୁଝି ପାରନ୍ତି ଏବଂ ଆଉ କିଛି ଅଧିକ ଦରକାରୀ କଥା କହିଥାନ୍ତି । ଯାହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧିକ ଥାଏ । ତେବେ ଯଦି ମା' କହିଳା ଯେ ମୋ ଛୁଆ କାଲି ରାତିରେ ବହୁତ କାନ୍ଦିଛି । ସେ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯୋଗାଯୋଗକାରୀ ପଚାରିବେ; ହେଲେ କହିଲନିତ କ'ଣ ସବୁଦିନ ରାତିରେ ତୁମ ତୁଆ କାନ୍ଦି ତୁମକୁ ଅନିଦ୍ରା ରହିଥିଲା ଏହିପରି ।

• କୌଶଳ ୫ : ସମାନୁଭୂତି

ବେଳେବେଳେ ମା'ମାନେ ନିଜ କଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାବ ପ୍ରକାଶ କରିଥାନ୍ତି । ତେଣୁ ମା'ମାନେ ଏପରି ଭାବଗର୍ଭକ ହୋଇ କହିଲାବେଳେ ଆପଣ ସେଥିରୁ ଅର୍ଥ ବାହାର କରି ମୂଳ କଥାଟିକୁ ବୁଝିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଦରକାର

ମା' ମାନଙ୍କ କଥାକୁ ଏହିପରି ଭାବରେ ବୁଝିପାରିଲେ ଆପଣ ତାଙ୍କର ବିଶ୍ଵାସର ପାତ୍ର ହୋଇପାରିବେ । ମା'ମାନଙ୍କର ଭଲ ପାଇବା ପାଇଁ ସମାନୁଭୂତିମୂଳକ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଖୁବ ଫଳପ୍ରଦ ।

ସମାନୁଭୂତି ସହାନୁଭୂତି ଠାରୁ ଭିନ୍ନ । ଯେତେବେଳେ ଆପଣ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସହା ନୁଭୂତି ଦେଖାଉଛନ୍ତି ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଦୟା କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ଆପଣ ନିଜସ୍ଵ ଭାବନାରୁ ତାଙ୍କୁ ଦେଖୁଛନ୍ତି ଓ ନିଜ ସ୍ତରରେ ତାଙ୍କୁ ଚିନ୍ତା କରୁଛନ୍ତି । ଆପଣ ତାଙ୍କ ଅବସ୍ଥାକୁ ଠିକରେ ଜାଣିପାରୁଛନ୍ତି ବୋଲି ମା’ଙ୍କର ହୃଦବୋଧ ହୋଇ ନଥାଏ ।

ଉଦାହରଣ : - ମା' କ’ଣ କହନ୍ତି :- ମୋ ସ୍ତନ ଭ୍ରଣ୍ଡି ଖୁବ । କଟୁଛି; ତେଣ ମୋ ଛୁଆକୁ ବୋତଲରେ ଖୁଆଇବି ।

1. ଅଙ୍ଗନୱାଡି କର୍ମୀ କହନ୍ତି  :- ଆପଣଙ୍କୁ କାଟୁଛି ବୋଲି, ଆପଣ ଭାରି ବ୍ୟସ୍ତ ହେଉଥିବେ ନା (ସମାନୁଭୂତି)
2. ଅଙ୍ଗନୱାଡି କର୍ମୀ କହନ୍ତି :-ବୋଧେ ରାତିରେ ଛୁଆ ତୁମଠୁ ଖାଇଲେ ତୁମକୁ ହାଲିଆ ଲାଗୁଛି ନାଇକି?
• କୌଶଳ ୬:- କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାୟ ଦେବାଭଳି ଶବ୍ଦରୁ ଦୂରେଇ ରହିବା

କୌଣସି ପ୍ରକାର ରାୟ ଦେବା ଭଳି ଶବ୍ଦ ଯଥା ଠିକ, ଭୂଲ, ଭଲ, ଖରାପ, ବହୁତ ସମ୍ପଭି ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ କୁହନ୍ତି ନାହିଁ । ଠିକରେ ଉତ୍ତର ଦେବାର ଉଦାହରଣ ନିମ୍ନରେ ଦିଆଯାଇଛି । ରାୟ ଦେବା ଭଳି ସାଧାରଣ ଅକ୍ଷର ଏବଂ ସରଳଭାବେ ଦିଆଯାଇଛି ।

ବିଶ୍ଵାସ ଜନ୍ମାଇବା ଏବଂ ସହଯୋଗ କରିବା

ସ୍ତନ୍ୟପାନରେ ସଫଳତା ପାଇଁ ମା’ ର ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ବଢ଼ାଇବା ଦରକାର । ଅନ୍ୟ ଲୋକମାନଙ୍କର ଭୂଲ ସୂଚନାକୁ ଦୂରେଇବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଦରକାର । ଅନେକ ଛୋଟ ତଥା ହାଲକା କାରଣରୁ ମା' ମାନେ

ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ହରାଇ ଦେଇପାରନ୍ତି । ଏହି ସମୟଗୁଡ଼ିକରେ ଆତ୍ମବିଶ୍ଵାସ ଜାଗ୍ରତ କରିବା ଏବଂ ସହଯୋଗ କରିବା ହେଉଛି ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

• କୌଶଳ ୧ - ମା’ କ’ଣ ଭାବୁଛନ୍ତି ଓ କହୁଛନ୍ତି ତାହା ଗ୍ରହଣ କରନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ ୨ - ମା’ ଓ ଶିଶୁ କେଉଁ ସବୁ ଠିକ ଅଭ୍ୟାସରେ ଅଛନ୍ତି ତାହା ଦେଖନ୍ତୁ ଏବଂ ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ ୩ - ଅଭ୍ୟାସଜନିତ ସହଯୋଗ କରନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ ୪ - ଉପଯୁକ୍ତ ସୂଚନା ସଂକ୍ଷେପରେ ଦିଅନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ ୫ - ସରଳ ଭାଷାର ବ୍ୟବହାର କରନ୍ତୁ ।
• କୌଶଳ ୬ - ଗୋଟିଏ ଦୁଇଟି ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତୁ, ମନ୍ତବ୍ୟ ଦିଅନ୍ତୁ ନାହିଁ ।

ବ୍ୟକ୍ତି ବ୍ୟକ୍ତି ମଧ୍ୟରେ ଯୋଗାଯୋଗ ବା ଆନ୍ତ ଯୋଗାଯୋଗର ଛଅଟି ସୋପାନ – ଗ୍ୟାଦର (GATHER)

• ଟ୍ରିଟ୍ - (ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାତୁ) - ଆପଣ ଯେତେବେଳେ ଯାହା ପାଖକୁ, କୌଣସି ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଯାଇଛନ୍ତି, ସେଠାରେ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଅନେକ ସହକାରେ ପରିଚୟ ଦିଅନ୍ତୁ । ସେମାନଙ୍କ ପ୍ରଚଳିତ ପ୍ରଥା ଅନୁସାରେ ସମ୍ମାନ ଜଣାନ୍ତୁ ।
• ଆସ୍କ ( ପଚାରନ୍ତୁ) :- ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ପଚାରନ୍ତୁ ।

ଆପଣ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ନିଜର ପରିଚୟ ଦେଇଦେବା ପରେ, ବାପା ମା'ମାନେ ଆପଣଙ୍କ ସହିତ କଥା ହେବା ପାଇଁ ଦିଅନ୍ତୁ । ସଙ୍ଗେ ତାଙ୍କ ଶିଶୁର ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଇତ୍ୟାଦି ବିଷୟ ପଚାରନ୍ତୁ ନାହିଁ । କାରଣ ଏହି ସମୟରେ ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ସେମାନେ ଏଭଳି ସବୁ କଥାବାର୍ତ୍ତା ଓ ଉତ୍ତର ଦେବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନ ଥାଇ ପାରନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ସହିତ ଆଳାପ ଆଲୋଚନା ଜମିଲା। ପରେ ଆପଣ ଶିକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଆଦି ବିଷୟ ପଚାରିଲେ ସେମାନେ ଖୋଲାଖୋଲି ଉତ୍ତର ଦେଇଥାନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ଶିଶୁ ସ୍କୁଲକୁ ଯିବା କଥା କହିଥାନ୍ତି ଇତ୍ୟାଦି । ଶିଶୁମାନଙ୍କର ସାଧାରଣ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ବୟସ, ଟୀକାକରଣ ସ୍ଥିତି, ୫ ବର୍ଷରୁ କମ ବୟସର ପିଲାମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ଇତ୍ୟାଦି ଜାଣିବା ଆପଣଙ୍କ ପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ।

(ଟେଲ) ଆପଣ କାହିଁକି ଆସିଛନ୍ତି ଏବଂ କ’ଣ କରିପାରିବେ ତାହା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଇ କୁହନ୍ତୁ । :- ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଯିବା ପୂର୍ବରୁ ନିଜର ପ୍ରସ୍ତୁତି ଭଲଭାବେ କରନ୍ତୁ । କିଛି ଉପଯୁକ୍ତ ତଥା ଗୁରୁତ୍ଵ ଥିବା ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୁଅନ୍ତୁ । ଆପଣ ଗୋଷ୍ଠୀରେ ଆଲୋଚନା କରୁଥିବା ବିଷୟ ବା ପ୍ରଶ୍ନକୁ ନେଇ ଅବା ଭ୍ରାନ୍ତାଧାରଣା ଓ ଭୟ ସବୁ କ'ଣ ଅଛି ତାହାର ସୁପରିଚାଳନା କରନ୍ତୁ । ଆନ୍ତ ଯୋଗାଯୋଗ ନିମନ୍ତେ ଆପଣ ନେଉଥିବା ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଠିକ ଅଛି କି ନାହିଁ ଦେଖନ୍ତୁ ।

ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ଉତ୍ତର ଥୟ କରନ୍ତୁ ।

• ଆପଣ ପଚାରୁଥିବା ବିଷୟ ବାବଦରେ ଲୋକେ କ'ଣ ଜାଣିଛନ୍ତି ?
• ସେମାନେ କ'ଣ ପଚାରିପାରନ୍ତି ?
• ଆଲୋଚ୍ୟ ବିଷୟ ବାବଦରେ ଲୋକମାନଙ୍କର କେଉଁ ସବୁ ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର  ଭୟ ଏବଂ ଭ୍ରାନ୍ତଧାରଣା ରହିଛି ?

ହେଲପ: ସାହାଯ୍ୟ କରିବା

ଲୋକେ କୌଣସି ବିଷୟକୁ ନେଇ ନିଷ୍ପଭି ନେବାକୁ ଯାଉଥିଲେ ଆପଣ କହୁଥିବା କିମ୍ବା  ବତାଉଥିବା କଥାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ନ ପାରିନ୍ତି ।

ଯଦି ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କିଛି ଉପାୟ ରହିଛି ଯାହାକି ସେମାନେ ନିଜେ ବାଛି ପାରିବେ ସେହି ବାଟ ବାତନ୍ତୁ, ଫଳରେ ସେମାନେ ନିଷ୍ପଭି ନେଇ ପାରିବେ । ଲୋକେ ଯେଉଁ ପରିବେଶ ଓ ପରିବେଷ୍ଟନକୁ ନେଇ ଚଳୁଛନ୍ତି ଯଥା । ସେସମାନଙ୍କ ସଙ୍ଗ ସାଥି , ବନ୍ଧୁ, ପରିବାର, ଗୋଷ୍ଠୀ ଓ ସମାଜର ପ୍ରୋତ୍ସାହନ  ସହିତ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ସୂଚନା ପାଇ ପାରିଲେ ସେମାନେ ନିଜର ମନୋଭାବ ଓ ଆଚରଣରେ ଗୁଣାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିପାରିବେ । ଯାହା ତାଙ୍କୁ ସମସ୍ୟା ସମାଧାନରେ ସହାୟକ ହେବ ଏବଂ ସେମାନେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭୟ ଓ ବିଶ୍ୱାସକୁ ବୁଝି ନୂଆ ଆଚରଣକୁ ଆପଣେଇ ପାରିବେ ।

ଉଦାହରଣ : ଅନେକ ପିତାମାତା ସାମାଜିକ କୁସଂସ୍କାର ପାଇଁ ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସ୍କୁଲକୁ ପଠାଇ ନଥାନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ ପକ୍ଷେ ସେଠାରେ ଶିକ୍ଷକ ନଥାନ୍ତି ଏବଂ ପାଇଖାନା ନଥାଏ ।

• ଲୋକମାନଙ୍କର ଧାରଣା ରହିଛି ଯେ ମାଟିରେ ହାତ ଧୋଇଲେ ସଫା ହେବ; ତେଣୁ ସେମାନେ କାହିଁକି ସାବୁନ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିବେ ?
• ଯେପରି ବାଛୁରୀକୁ ଗାଈର ପ୍ରଥମ କ୍ଷୀର ଦିଆଯାଏ ନାହିଁ, ଠିକ ସେହିପରି ମଣିଷ ଛୁଆକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଥମ କ୍ଷୀର ଦେବା ଉଚିତ ନୁହେଁ ।

ଏଥିରୁ ଶିଖିଲେ : ଧର୍ମଗୁରୁ, ସ୍ଥାନୀୟ ନେତା, ଡାକ୍ତର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ଅନ୍ୟ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନେଇ ଗୋଷ୍ଠୀ ଏବଂ ପରିବାରରେ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରିବା ଦରକାର ।

ଏକସପ୍ଲେନ୍ (ସେମାନେ ନେଉଥିବା ନିଷ୍ପତ୍ତି ବାବଦରେ ସୂଚନା ଦେଇ ଭଲରେ ବୁଝାନ୍ତୁ) ଶିକ୍ଷା ସୂଚନା ଉପକରଣର ଉପଯୋଗ କରନ୍ତୁ । ବର୍ତ୍ତମାନର ସମସ୍ୟା ଏବଂ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଦେଇ ଶିକ୍ଷାସୂଚନା ଉପକରଣ ସ୍ଥିର କରନ୍ତୁ ।

• ଦୃଶ୍ୟ ଉପକରଣଗୁଡ଼ିକ ଭଲରେ ବୁଝିବା ଢଙ୍ଗରେ ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ଏଥିରୁ ଅଧିକ ଶିଖିହୁଏ ।
• ସ୍ଥାନୀୟ ଉଦାହରଣ ଦିଅନ୍ତୁ । ଯଥା – ଛୋଟ ସରଳ ଗପ, କଥା, ଲୋକଗୀତ ଇତ୍ୟାଦି ।

ରିଟର୍ନି (ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ପୁଣି ଥରେ ଯାଆନ୍ତୁ)

କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ବା ଅଭ୍ୟାସ ଗୋଷ୍ଠୀ କରିଛି କିମ୍ବା ନାହିଁ, ବାରମ୍ବାର ଯାଇ ଦେଖିବା ଦରକାର । ଏଥିରେ କିଛି ସମସ୍ୟା, ଅସୁବିଧା ଥିଲେ, ବା କି ସହଯୋଗ ଦରକାର ହେଉଥିଲେ। ସେ ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ କରନ୍ତୁ । ବାରମ୍ବାର ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଯାଇ ଦେଖନ୍ତୁ ।

ଅଙ୍ଗନୱାଡି  କର୍ମୀଙ୍କ ପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଯୋଗାଯୋଗ କୌଶଳ

ଯେକୌଣସି ଅଙ୍ଗନୱାଡି କର୍ମୀ, କ୍ଷେତ୍ର କର୍ମୀ ଯେତେବେଳେ ଗୋଷ୍ଠୀ ବା ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ କଥା ହେଉଛନ୍ତି, ସେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପଦକ୍ଷେପକୁ ଦୃଷ୍ଟି ଦେବା ଦରକାର ।

• ପଚାରନ୍ତୁ
• ଶୁଣନ୍ତୁ
• ପ୍ରଶଂସା କରନ୍ତୁ
• ପରାମର୍ଶ ଦିଅନ୍ତୁ
• ନିଶ୍ଚିତ କରାନ୍ତୁ

ସଫଳ ଯୋଗାଯୋଗ ଆପୀନ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଯୋଗାଯୋଗ ଦକ୍ଷତା

• ବିଷୟ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଆବଶ୍ୟକୀୟ ଜ୍ଞାନ
• ସ୍ଥାନୀୟ ଭାଷା ଜାଣିବା
• ଧାର୍ଯ୍ୟ ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କ ବାବଦରେ ଜାଣିବା
• ଅଂଶଗ୍ରହଣ ଭିତ୍ତିକ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବା
• ଧାର୍ଯ୍ୟଗୋଷ୍ଠୀ ଆପଣଙ୍କ ସହିତ କଥାହେବା ପାଇଁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେବା
• ଶୁଣିବା ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଦକ୍ଷତା ଥିବା
• ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଉତ୍ତମ ଢଙ୍ଗରେ ଭଲରେ ଶୁଭିବା ଭଳି କହିବ ।
• ଉପୟୁକ୍ତ ଭଙ୍ଗୀ
• ସ୍ରୋତା ବା ଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଦେବା
• ଯୋଗାଯୋଗ ଉପକରଣକୁ ବ୍ୟବହାର କରିବାର ଦକ୍ଷତା ଥିବା

ଯୋଗାଯୋଗରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧନ

ଯୋଗାଯୋଗରେ ଦେଖାଯାଉଥିବା ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରତିବନ୍ଧକଗୁଡିକ ହେଲା

• ମନରେ ରହିଥିବା ବିବିଧ ଧାରଣା
• ବିବିଧ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ
• ଭାବପ୍ରବଣତା
• ଭାଷାକୁ ବୁଝିନ ପାରିବା କ୍ଲୀଷ୍ଟ ଶବ୍ଦର ବ୍ୟବହାର ମନ ଦେଇ ନ ଶୁଣିବା
• କହୁଥିବା କଥା ସ୍ପଷ୍ଟ ନ ଶୁଣିବା
• ବିଭିନ୍ନ ମତବାଦ
• ଶାରୀରିକ ଭଙ୍ଗୀ ଠିକ୍ ଭାବପ୍ରକାଶ ନ କରିବା
• ନିରାଶ ଜନକ ମତାମତ ଦେବା
• ଭିନ୍ନ ସଂସ୍କୃତ ବିଶ୍ବାସ ନ ରହିବା
• ଅତ୍ୟଧିକ ସୂଚନା ଦେବା

ଉଦାହରଣ : ପାଇଖାନା ଥାଇ ବି ଅନେକଠାରେ ଲୋକେ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର କରି ନଥାନ୍ତି । ପ୍ରକ୍ଡତ କାରଣ ଖୋଜି ବାହାର କରନ୍ତୁ । କେତେକ ସ୍ଥାନ ଭୁଲ ଢଙ୍ଗରେ ତିଆରି ହୋଇଥବା ହେତୁ ପାଇଖାନା ଗନ୍ଧାଇଥାଏ । କେତେକ ସ୍ଥାନରେ  ପାଣି ନଥିବା ହେତୁ ପାଇକାନାର ବ୍ୟବହାର ହୋଇପାରି ନ ଥାଏ ଯାହା ଏକ କଷ୍ଟକର ବ୍ୟାପାର । ପାଇକାନା ଢଙ୍ଗକୁ ବଦଳାଇ ଯେଉଁ ଢଙ୍ଗରେ ଲୋକେ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ସେହି ଢଙ୍ଗରେ କରିବାକୁ କହି ହେବ । ଯାହା ଜୋଲାକଙ୍କ ପାଇଖାନା ବ୍ୟବହାର ବଢ଼ାଇବ ।

କ'ଣ ଶିଖିଲେ

ମା'ମାନେ କିପରି ସେମାନଙ୍କ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପାଇଖାନାରେ ଝାଡ଼ା । ଫେରିବାର ଅଭ୍ୟାସ କରାଇବେ । ସେଥି ପାଇଁ ମା’ ମାନଙ୍କୁ ଏହି ଅଭ୍ୟାସରେ ବ୍ରତୀ କରାଇବା । କାହିଁକି ନା ପିଲାମାନଙ୍କର ଝାଡ଼ାରେ ବଡ଼ ଲୋକଙ୍କ ଝାଡ଼ା ଭଳି ଜୀବାଣୁ ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନେ ସମାନ ଭାବେ କ୍ଷତିକାରକ ।

ମୂଳବାର୍ତ୍ତା

• ମା', ଶିଶୁ ଏବଂ ବଢ଼ନ୍ତା ପିଲାମାନଙ୍କର ପୁଷ୍ଟିରେ ଏକ ସ୍ଥାୟୀ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା ପାଇଁ ସାମାଜିକ ଏବଂ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ଏହାର ଏକ ମୂଳ ଉପାଦାନ ଭାବେ ରହିଥାନ୍ତି ।
• କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରି ଦେଉଥିବା ଭଳି ସ୍ପଷ୍ଟ, ସଂକ୍ଷିପ୍ତ, ଲଗାତାର ଏବଂ ଉର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବାର୍ତ୍ତାଗୁଡ଼ିକୁ ଦେବା ଦରକାର ।
• ଗୁଣାତ୍ମକ ଆଚରଣଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଏବଂ ଅନୁକୂଳ ପରିବେଶ ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ବିବିଧ ଯୋଗାଯୋଗ ମାଧ୍ୟମ ଯଥା ; ଆନ୍ତଃଯୋଗାଯୋଗ, ଗୋଷ୍ଠୀ ସଞ୍ଚାଳନା ଏବଂ ଆଲୋଚନା ତଥା ବିଭିନ୍ନ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଉପଯୋଗୀତା ରହିଛି ।
• ସାମାଜିକ ସଂସ୍କାର ଆଣିବା ତଥା ନୂଆ ପ୍ରକାରର ଗୁଣାତ୍ମକ ଆଚରଣ ଅଭ୍ୟାସ କରିବା ପାଇଁ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ସବୁବେଳେ ବିଭିନ୍ନ ମାଧ୍ୟମରେ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଉପାୟରେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଢଙ୍ଗର ଭାଷା ଓ ଯୋଗାଯୋଗର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।
• ଶିଶୁ ଏବଂ ବଢ଼ନ୍ତା ପିଲାମାନଙ୍କର ଖାଦ୍ୟଭାସ, ଶୈଶବ ଅସୁସ୍ଥତାର ପରିଚାଳନା ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଜଳପରିମଳ ଓ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟରକ୍ଷାଜନିତ ନୂଆ ଆଚରଣଗୁଡ଼ିକୁ ଆପଣେଇବା ପାଇଁ ପରିବାର ଏବଂ ପୁଷ୍ଟିସ୍ତରୀୟ ଗ୍ରହଣୀୟତା ଏକାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ; ଯାହା ନୂଆ ଅଭ୍ୟାସ ବା ଆଚରଣକୁ ଦୀର୍ଘସ୍ଥାୟୀ କରିପାରିବ ।
• କୌଣସି ଯୋଗାଯୋଗ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ କରିବାକୁ ଗଲେ ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍କୃତି, ପରମ୍ପରା, ବିଶ୍ଵାସ, ଲୋକମାନଙ୍କର ଏବଂ ଗୋଷ୍ଠୀର ଭାବ ପ୍ରବଣତା ଇତ୍ୟାଦିକୁ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଆଗରେଇବାକୁ ହୋଇଥାଏ ।

ଆଧାର - ୟୁନିସେଫ